Κατανοώντας τη Ψυχοθεραπεία

 Κατανοώντας τη Ψυχοθεραπεία

Τι είναι η ψυχοθεραπεία?

Σύμφωνα με την APA (Αμερικάνικη Ψυχολογική Εταιρεία), οι ψυχολόγοι και οι ψυχίατροι μέσω της τέχνης της ψυχοθεραπείας βοηθούν τους ανθρώπους να ζήσουν μια πιο ευτυχισμένη, χαρούμενη και υγιή ζωή. Σύμφωνα με επιστημονικά τεκμηριωμένες μεθόδους οι ειδικοί ψυχικής υγείας βοηθούν τους ανθρώπους να αναπτύξουν πιο υγιή ζωή και να καλλιεργήσουν περισσότερο αποτελεσματικές ή και παραγωγικές συνήθειες. Η ψυχοθεραπεία είναι μια συνεργατική μέθοδος θεραπείας βασισμένη στη σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στο άτομο-επισκέπτη και στο ψυχολόγο/ψυχίατρο- ψυχοθεραπευτή. Θεμελιωμένη στο διάλογο παρέχει ένα υποστηρικτικό περιβάλλον, επιτρέπει στο άτομο να μιλήσει ανοιχτά, χωρίς ενδοιασμούς και μακριά από το άγρυπνο βλέμμα της κριτικής. Μαζί ο ειδικός ψυχικής υγείας και ο άλλος άνθρωπος, συνεργάζονται ώστε να εντοπίσουν όλες εκείνες τις Σκέψεις, τις Συμπεριφορές και τα Συναισθήματα που κρατούν τον άνθρωπο μακριά από την ικανότητα του να ζει πιο ευχάριστα. 

Πότε να σκεφτώ τη ψυχοθεραπεία?

Ζούμε σε μια παγκόσμια κοινότητα η οποία λειτουργεί με πολύ γρήγορους ρυθμούς. Οι πληροφορίες που δεχόμαστε και τα ερεθίσματα από το εξωτερικό και εσωτερικό περιβάλλον καθιστούν τη δυνατότητα να τα επεξεργαστούμε δύσκολη. Σκεφτείτε μόνο με πόσες αντίξοες εικόνες ερχόμαστε αντιμέτωποι καθημερινά, φτώχεια, επαιτεία, κίνηση στους αστικούς δρόμους, εργασιακές απαιτήσεις, οικονομικές και οικογενειακές δυσκολίες. 

Η ψυχοθεραπεία είναι κατά πολύ μια παρεξηγημένη διαδικασία. Υπάρχουν πολλές σκέψεις και πεποιθήσεις που στιγματίζουν όσους πηγαίνουν στο ψυχοθεραπευτή. Πολλοί λένε ότι για να ξεκινήσει κανείς ψυχοθεραπεία θα πρέπει να υπάρχει κάποια διαγνωσμένη ψυχιατρική διαταραχή όπως για παράδειγμα Μείζων Καταθλιπτική Διαταραχή ή άλλες συναισθηματικές διαταραχές, κάποια Αγχώδης Διαταραχή όπως Γενικευμένο Άγχος, Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή ή Διαταραχή Πανικού κ.α. Πράγματι πολλοί άνθρωποι ξεκινούν ψυχοθεραπεία όταν συσσωρευμένα συμπτώματα εμποδίζουν την λειτουργικότητα τους και την καθημερινότητα τους και μπορεί να λάβουν κάποια ψυχιατρική διάγνωση. 

Ψυχοθεραπεία όμως μπορούν να αναζητήσουν όλοι οι άνθρωποι οι οποίοι θέλουν να φροντίσουν τη ζωή τους, τον τρόπο που δραστηριοποιούνται, σχετίζονται και αλληλοεπιδρούν. Είναι περισσότερο ένα ταξίδι γνώσης του εαυτού και του κόσμου μέσα από το οποίο μπορεί κανείς να επεξεργαστεί όλες αυτές τις πληροφορίες και τις αντιξοότητες στις οποίες συμμετέχει καθημερινά συνειδητά ή ασυνείδητα. 

  Τα διαφορετικά είδη ψυχοθεραπείας

Υπάρχουν πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις ψυχοθεραπείας. Κάθε ειδικός ψυχικής υγείας έχει συνήθως εκπαιδευτεί σε μια ή περισσότερες από αυτές. Η επαφή με όσο το δυνατό περισσότερα μοντέλα ψυχοθεραπείας και η δια βίου μάθηση του ειδικού σχετικά με ένα ή περιεσσότερα ψυχοθεραπευτικά μοντέλα είναι κάτι περισσότερο από αναγκαία για την κατάλληλη παροχή βοήθειας. Κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός και γι' αυτό ακριβώς το λόγο όσο περισσότερα εργαλεία έχει κανείς στη ψυχοθεραπευτική φαρέτρα του τόσο περισσότερο διευκολύνεται η κατανόηση και η σύνδεση με τα βιώματα του άλλου ανθρώπου. Το πιο σπουδαίο όμως πέρα και πάνω από όλες τις προσεγγίσεις είναι η ικανότητα του θεραπευτή να συνδέεται συναισθηματικά με τον άνθρωπο ή τους ανθρώπους που έχει απέναντι του και να μπορεί να παρατηρεί μέσα από τα μάτια του άλλου, αυτό που ονομάζεται ενσυναίσθηση. 

Μερικά παραδείγματα ψυχοθεραπευτικών προσεγγίσεων είναι: 

Η γνωσιακή- συμπεριφορική προσέγγιση (cbt). Οι απαρχές αυτού του θεωρητικού μοντέλου βρίσκονται στον Aaron Beck και στη δουλειά που αυτός έκανε με ανθρώπους που σε κάποια στιγμή της ζωής του έπασχαν από κατάθλιψη. Πρόκειται για ένα συνεργατικό μοντέλο ψυχοθεραπείας εστιασμένο στον τρόπο που οι άνθρωποι ερμηνεύουν τα πράγματα και στο πώς οι διαστρεβλωμένες ερμηνείες τους αλληλοεπιδρούν με τα συναισθήματά τους και τις συμπεριφορές τους διαιωνίζοντας κάποια παρόντα προβλήματα. Στόχος είναι ο εντοπισμός αυτών των ερμηνειών, η αξιολόγηση της εγκυρότητας τους και η προσπάθεια συν-δημιουργίας μιας πιο ρεαλιστικής εικόνας εκ μέρους του θεραπευομένου που θα τον καταστήσει θεραπευτή του εαυτού του. 

Αυτή η προσέγγιση είναι περισσότερο εστιασμένη στο συγκεκριμένο πρόβλημα που κάποιος μπορεί να αντιμετωπίζει όπως είναι η κατάθλιψη, η διαταραχή πανικού ή άλλες αγχώδεις διαταραχές. Πρόκειται για μια επιστημονικά τεκμηριωμένη μέθοδο ψυχοθεραπείας η οποία έχει μελετηθεί πολύ και ενδείκνυται για ένα μεγάλο αριθμό ψυχολογικών προβλημάτων. 

Η Συστημική Ψυχοθεραπεία έχει τις απαρχές της στη μηχανική κ
αι τη βιολογία. Έχει όμως πολύ περισσότερες επιρροές από αυτά τα δύο επιστημονικά πεδία. Λαμβάνει τον άνθρωπο υπ' όψη ως μέλος ενός ευρύτερου συστήματος που περιέχει την οικογένεια, τους φίλους, την κοινότητα και την κοινωνία, τις δεδομένες ιστορικές και κοινωνικό-πολιτικές συγκυρίες. Ο άνθρωπος όμως δεν είναι απλώς μέλος αυτών είναι κάτι παραπάνω και αυτό το κάτι περισσότερο είναι οι διαδράσεις και οι αλληλεπιδράσεις που υπάρχουν μέσα στο σύστημα, μέσα στο χώρο και στο χορό που συμμετέχει το άτομο.    

Ένας τρόπος να καταλάβει κανείς τη δουλειά που γίνεται με τη συστημική προσέγγιση είναι να φανταστεί ένα χωράφι και ένα σπόρο. Η  μελλοντική καρποφορία εξαρτάται από μια σειρά παραγόντων άλλων προσβάσιμων στο χειρισμό και άλλων μη προσβάσιμων στο χειρισμό του καλλιεργητή. Στη συστημική εργασία λοιπόν μέσα από το διάλογο αναδύονται στην επιφάνεια σχέσεις και διαδράσεις που μεσολαβούν ενός υπάρχοντος προβλήματος ή με άλλα λόγια ενός αιτήματος από τη μεριά του θεραπευομένου.   

Οι ψυχαναλυτικές και άλλες ανθρωπιστικές όπως ονομάζονται προσεγγίσεις εστιάζουν περισσότερο σε πρώιμα βιώματα και εμπειρίες. Η έμφαση στη συζήτηση τέτοιων εμπειριών- η οποία δεν αποκλείεται σε καμιά περίπτωση από τις προαναφερθείσες δύο προσεγγίσεις- έχει απώτερο στόχο την κατανόηση εκ μέρους του θεραπευτή των ριζών που προκαλούν τα τρέχοντα προβλήματα. 

Το σημαντικό σε κάθε είδους ψυχοθεραπεία είναι να γνωρίζει κανείς την ειδικότητα του ψυχολόγου-ψυχιάτρου και αν ο ειδικός ψυχικής υγείας μπορεί ή όχι να βοηθήσει για τα συγκεκριμένα προβλήματα. 

Tι να ρωτήσετε ένα ψυχολόγο?

Ο καλύτερος τρόπος ώστε να επικοινωνήσετε με ένα ψυχολόγο- ψυχοθεραπευτή είναι μέσω τηλεφώνου. Ωστόσο ο σύγχρονος τρόπος ζωής μας παρέχει πολλές ακόμη μεθόδους επικοινωνίας όπως είναι τα μηνύματα μέσω social media, οι επισκέψεις στις προσωπικές σελίδες των ειδικών ψυχικών υγείας και η αποστολή Mail κ.α. Τολμήστε να επικοινωνήσετε με οποίον τρόπο εσείς επιθυμείτε και ο ειδικός ψυχικής υγείας θα συστήσει τον κατάλληλο τρόπο επικοινωνίας ανάλογα με τον τρόπο που εργάζεται ο ίδιος ή και οι συνεργάτες του. Σε οποιαδήποτε περίπτωση όμως διατηρείτε το δικαίωμα να κάνετε στον ειδικό μια σειρά από ερωτήσεις όπως: 

-Δέχεστε νέους ασθενείς?

-Με ποιες ηλικίες εργάζεστε? Αναλαμβάνεται για παράδειγμα έφηβους, παιδιά, ενήλικες ή με ποιες πληθυσμιακές ομάδες δουλεύετε? Αναλαμβάνεται ατομικές συνεδρίες, ομαδικές, ζευγάρια ή οικογένειες? 

-Κατέχετε άδεια ασκήσεως επαγγέλματος?

-Έχετε εκπαιδευτεί σε κάποια ψυχοθεραπευτική προσέγγιση? Συνεχίζετε να εκπαιδεύεστε? 

-Είστε πιστοποιημένος ψυχοθεραπευτής?

-Πόσα χρόνια ασκείτε το επάγγελμα? 

-Τι συμβαίνει με το απόρρητο? 

Η ψυχοθεραπεία είναι ένα ταξίδι σε παρελθούσες και παρούσες εμπειρίες. Είναι μια διορθωτική εμπειρία παλιών συμβάντων που μπορεί να μας τραυμάτισαν και παρέχει το δικαίωμα στον άνθρωπο να μπορεί να αναζητήσει το παρελθόν του, να ζήσει το παρόν του πιο ολοκληρωμένα και να ονειρευτεί το μέλλον του με περισσότερη αγάπη, ευτυχία και χαρά. Στη ψυχοθεραπεία θα βιώσει κανείς δύσκολα συναισθήματα, θα ανασκαλέψει παλιές εμπειρίες και θα σχεδιάσει νέες. Έχει άραγε η ψυχοθεραπεία τέλος? Η απάντηση δεν μπορεί να είναι ξεκάθαρη. Όπως σε πολλά πράγματα στη ζωή οι απαντήσεις είναι αμφίσημες έτσι και εδώ. Άλλωστε κανείς δεν το 'χει διατυπώσει καλύτερα από τον Καβάφη

Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε. 

Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,

ήδη θα το κατάλαβες η Ιθάκες τί σημαίνουν.