Στη σημερινή εποχή των ακραίων κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών αλλαγών αλλά και της διαρκούς αστάθειας, παρατηρείται όλο και συχνότερα οι άνθρωποι να έχουν βιώσει μια τουλάχιστον κρίση πανικού. Οι απαιτήσεις της ζωής είναι πολλές. Οι κρίσιμες στιγμές στη ζωή όλο και περισσότερες κυρίως λόγω των υποχρεώσεων και των πολλαπλών πεδίων στα οποία καλούμαστε να δρούμε και να ανταποκρινόμαστε όσο το δυνατό καλύτερα. Τι είναι όμως η κρίση πανικού και τη η διαταραχή πανικού?
Σύμφωνα με το National Institute of Mental Health (NIMH), η διαταραχή πανικού είναι μια αγχώδης διαταραχή (για αγχώδεις διαταραχές βλέπε https://psychologicalactive.blogspot.com/2022/01/blog-post.html), η οποία αν δεν λάβει θεραπευτικής προσοχής μπορεί να προκαλέσει σημαντική δυσλειτουργία στη καθημερινότητα και στη ζωή των ανθρώπων που υποφέρουν από αυτή. Κύρια σημεία δυσλειτουργίας εντοπίζονται σε ό,τι αφορά τη κοινωνική, επαγγελματική και ακαδημαϊκή ζωή του ανθρώπου.
Οι άνθρωποι με διαταραχή πανικού βιώνουν αιφνίδιες και επαναλαμβανόμενες "επιθέσεις" φόβου οι οποίες διαρκούν για λίγα λεπτά ή και λίγο περισσότερο. Η κρίση πανικού χαρακτηρίζεται από το φόβο μιας επικείμενης καταστροφής ή της απώλειας ελέγχου ακόμη και όταν δεν υπάρχει κάποιος ρεαλιστικός κίνδυνος. Κατά τη κρίση πανικού ο άνθρωπος βιώνει πιθανότατα μια έντονη φυσιολογική δραστηριότητα, εκφραζόμενη με έντονα σωματικά συμπτώματα και νιώθει σαν να παθαίνει καρδιακό επεισόδιο ή κάποιο εγκεφαλικό επεισόδιο. Οι άνθρωποι που βιώνουν επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού σε απρόβλεπτα χρονικά διαστήματα και διακατέχονται από το συναίσθημα της αγωνίας και του φόβου ότι θα πάθουν μια κρίση πανικού, πιθανό λαμβάνουν τη διάγνωση της διαταραχής πανικού.
Η κρίση πανικού χαρακτηρίζεται από τη δυσκολία να ανασάνει κανείς όσο σκληρά και αν προσπαθεί, από ταχυπαλμίες, εφίδρωση, έντονη αίσθηση ζέστης ή κρύου στα άκρα, εφίδρωση, αίσθηση ζάλης, αίσθηση ότι χάνει κανείς τα λογικά του ή ότι θα τρελαθεί, φόβος θανάτου συνήθως από κάποια παθολογική αιτία όπως το εγκεφαλικό ή το καρδιακό επεισόδιο, αποπροσωποποίηση και αποπραγματοποίηση. Η αποπροσωποποιήση αναφέρεται σε μια παράξενη αίσθηση που κάνει κάποιον που βιώνει μια κρίση πανικού να αισθάνεται σαν να βρίσκεται έξω από το σώμα του. Η αποπραγματοποίηση από την άλλη είναι η αίσθηση του ατόμου, ότι η εξωτερική πραγματικότητα παραμορφώνεται σαν να ζει κανείς σε παραμύθι για να το θέσουμε απλά.
Αν εξετάσει κανείς καθένα από αυτά τα συμπτώματα χώρια μπορεί να διαπιστώσει ότι παρατηρούνται σε πολλές ανθρώπινες δραστηριότητες χωρίς να σηματοδοτούν κάποιον κίνδυνο. Για παράδειγμα η ταχυπαλμία δεν είναι επικίνδυνη αν σκεφτούμε ότι συναντάται όταν έχουμε καταναλώσει μεγάλη ποσότητα καφέ ή ότι έχουμε τρέξει μια αρκετά μεγάλη απόσταση. Το βίωμα όμως όλων των παραπάνω ταυτόχρονα μέσα από μια αλυσιδωτή αλληλεπίδραση διαστρεβλωμένων σκέψεων, συμπεριφορών και παρερμηνείας συναισθημάτων και σωματικών αντιδράσεων, είναι σαν να πέφτει κανείς από τη κορυφή ενός ουρανοξύστη χωρίς αλεξίπτωτο.
Εκείνο που χαρακτηρίζει τη διαταραχή πανικού είναι οι συμπεριφορικές αποφυγές ή τα "μπαστουνάκια" που οι άνθρωποι χρησιμοποιούν ώστε να αποφύγουν μια προσδοκώμενη κρίση πανικού. Μπορεί να αποφεύγουν τα ΜΜΜ και κυρίως το μετρό ή τον ΗΣΑΠ, τα λεωφορεία, τους κλειστούς ή τους πάρα πολύ στενούς χώρους, την οδήγηση ή και το να είναι συνοδηγοί καθώς σκέφτονται ότι τότε δεν έχουν οι ίδιοι τον έλεγχο. Μπορεί ακόμη να αποφεύγουν κοινωνικές εκδηλώσεις καθώς φοβούνται ενδεχόμενη ταπείνωση τους στους άλλους όχι εξαιτίας του ότι δεν θα καταφέρουν να ανταπεξέλθουν σε κάποια δραστηριότητα αλλά λόγω του ότι θα χάσουν τον έλεγχο και θα βιώσουν κρίση πανικού.
Ενδεδειγμένη προσέγγιση ψυχοθεραπείας για τη διαταραχή πανικού είναι η CBT (Cognitive Behavioral Therapy). Μέσα από την ανάπτυξη ενός ασφαλούς, αυθεντικού και ενσυναισθητικού πλαισίου, ο θεραπευόμενος σε συνεργασία με το θεραπευτή, εντοπίζουν τα κύρια προβλήματα των κρίσεων πανικού, και εκείνα τα χαρακτηριστικά που διαιωνίζουν το πρόβλημα. Μέσα από την αυτοπαρατήρηση και τις καταγραφές των κρίσεων πανικού γίνεται όλο και πιο φανερό τόσο στον ψυχολόγο- ψυχίατρο- ψυχοθεραπευτή όσο και στον θεραπευόμενο το συνεχές και οι προσωπική εμπλοκή του ανθρώπου στην εμπειρία της κρίσης πανικού. Με ένα από τα κύρια εργαλεία να είναι η ψυχοεκπαίδευση γύρω από τις κρίσεις πανικού αλλά και γύρω από τις φυσιολογικές αισθήσεις του σώματος, η γνωσιακη- συμπεριφορική ψυχοθεραπεία, στοχεύει στην ύφεση των συμπτωμάτων και κυρίως του φόβου μιας μελλοντικής κρίσης πανικού.
Οι κρίσεις πανικού μπορεί να αποτελούν συχνό φαινόμενο, μεγάλη μερίδα όμως των ανθρώπων υπομένουν αυτό το πρόβλημα και αποφεύγουν την αναζήτηση και λήψη φροντίδας. Είναι ακριβώς αυτή η άρνηση να λάβει κανείς φροντίδα η οποία καλλιεργείται έντονα στο ατομικιστικό πλαίσιο και στο δυτικό τρόπο ζωής που πολλές φορές πυροδοτεί μια κρίση πανικού. Ένας συσσωρευμένος όγκος εγνοιών, υποχρεώσεων και επιτακτικών αναγκών να αποδώσουμε στη καθημερινότητα, οδηγεί τους ανθρώπους να παραμελήσουν μια ουσιαστική φροντίδα του εαυτού, παραγκωνίζοντας βασικές ανάγκες όπως η ανάγκη για στοργή, αποδοχή, η ανάγκη του ανήκειν σε μια κοινότητα και η απόκρυψη του φόβου ότι δεν θα τα καταφέρουμε.
Μπορεί άραγε η διαταραχή πανικού ή μια κρίση πανικού να είναι ένα σημάδι ότι κάτι παραμελήσαμε και χρειάζεται να το φροντίσουμε? Για χάρη των υψηλών απαιτήσεων και προσδοκιών μιας συνεχώς ανταγωνιστικής κοινωνίας υπονομεύουμε πολλές φορές την υγιή, αυθεντική και αυθόρμητη ανάπτυξη του εαυτού μας.
Στο παρόν link περιγράφεται συνοπτικά η διαταραχή πανικού και ορισμένες παρεμβάσεις εκλογής:
https://www.nimh.nih.gov/sites/default/files/documents/health/publications/panic-disorder-when-fear-overwhelms/19-mh-8077-panicdisorder_0.pdf
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου