Οι προσδοκίες και η υπέρβασή τους

 


     Η ψυχοθεραπεία είναι το μέσο, ο χώρος, το πλαίσιο και η σχέση εκείνη, που επιτρέπουν στον άνθρωπο να αναζητήσει και να εντοπίσει εκείνα τα συναισθήματα που καθοδηγούν τη στάση του και τη συμπεριφορά του στις σχέσεις του με τους άλλους ανθρώπους αλλά και στη κοινωνία. Παρατηρείται μια αυξητική τάση στην αναζήτηση ψυχοθεραπείας αλλά και στην αποκλιμάκωση των προκαταλήψεων όσων αποφασίζουν τελικά να ζητήσουν βοήθεια. Η αναζήτηση και το αίτημα της βοήθειας μετασχηματίζονται από αδυναμία σε δύναμη. 

    Οι άνθρωποι προσέρχονται σε θεραπεία και αναζήτηση βοήθειας με πληθώρα αιτημάτων. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής και η εσωστρέφεια της ατομοκεντρικής ιδέας όπως αυτή αναπτύχθηκε στο σύγχρονο δυτικό τρόπο ζωής φαίνεται να κουράζει και να εξαντλεί τους ανθρώπους, οι οποίοι μάλλον δεν δημιουργηθήκαμε για να είμαστε και να ζούμε απομονωμένοι, ανεξάρτητα απ' το αν χρειαζόμαστε στιγμές μόνωσης από το θόρυβο του σύγχρονου τρόπου ζωής. 

    Οι πληροφορίες που καλείται ένας άνθρωπος να διαχειριστεί είναι αμέτρητες και οι ρόλοι που καλείται να ανταπεξέλθει συχνά δημιουργούν την αίσθηση της "διεκπεραίωσης", μαζί με το συναίσθημα του ανικανοποίητου και της μη ολοκλήρωσης ή της μη πληρότητας. Η καλλιέργεια των προσδοκιών για μια ευτυχισμένη ζωή, για μια ζωή ανεξάρτητη από τους Άλλους, μοιάζει με επένδυση που τελικά οδηγεί στην πτώχευση. 

    Οι προσδοκίες είναι θα λέγαμε σαν ιδέες, ή φαντασιώσεις που οι άνθρωποι προβάλλουμε στο μέλλον, βασισμένες σε παλαιότερες ανεκπλήρωτες ανάγκες ή και σε ερεθίσματα που έχουν προωθηθεί έντονα μέσα στο κόσμο που μεγαλώνουμε. Θα μπορούσαν να μοιάζουν με "πρέπει" ή με παραδοχές του τύπου "αν θέλω να είμαι ανεξάρτητος και δυναμικός δεν πρέπει να ζητήσω βοήθεια από κανέναν". 

    Το ζητούμενο σε αυτό το σημείο είναι ότι, αυτές οι προσδοκίες μπορεί να μην είναι δικές μας ή μπορεί να μην ανταποκρίνονται στις τωρινές μας ανάγκες. Όσο αυτές λοιπόν συντηρούνται και εμποτίζονται διαρκώς και με περισσότερα λιπάσματα τόσο θεριεύουν μέσα μας και ενώ η αρχική προσδοκία ήταν για μια ευτυχισμένη ζωή μετατρέπεται σταδιακά σε μια αδιόρατη μέγγενη δυστυχίας. 

    Ο Επίκουρος όπου ίδρυσε το φιλοσοφικό ρεύμα του Κήπου του Επίκουρου, τόνιζε μέσα από τη φιλοσοφία του την αυτάρκεια και την ικανότητα του ανθρώπου να μπορεί να ζήσει με τα λίγα. Όχι γιατί αρνείτο αποκλειστικά την αφθονία αλλά γιατί αν κάποιος ήξερε να ζει με τα λίγα και με αυτάρκεια όταν θα έχανε ή δεν θα είχε αφθονία αγαθών δε θα βίωνε τη δυστυχία. Ο Επίκτητος από την άλλη, δίδασκε πως δεν είναι τα πράγματα ή οι καταστάσεις που μας ταράσσουν αλλά οι ερμηνείες αυτών που μας κάνουν να δυσανασχετούμε. 

    Οι δυο αυτές σχολές αν ληφθούν υπόψη ως συμπληρωματικές, αποτελούν ένα πυρηνικό σημείο κατανόησης του τρόπου που λειτουργεί κανείς. Οι ερμηνείες του ανθρώπου για το τι είναι ευτυχία, για το πώς "πρέπει" να επιτευχθεί και το ποιες ανάγκες "πρέπει" να εκπληρώνονται, είναι πολλές φορές αυτές που οδηγούν στην απογοήτευση και τη ματαίωση. Η παραγνώριση των θετικών, όχι μέσα από ένα πρίσμα think positive αλλά μέσα από μια ματιά ενδυνάμωσης και υπέρβασης των δυσκολιών, η άρνηση να βιωθούν δύσκολα συναισθήματα και η απώθηση αντίξοων γεγονότων από τη μνήμη, οδηγεί τελικά πολλές φορές σε ένα φάσμα διαταραχών φυσιολογικών και ψυχολογικών.

    Εν κατακλείδι, το θέμα δεν είναι να μην έχουμε προσδοκίες, ιδέες ή ερμηνείες για τα γεγονότα. Το ζητούμενο είναι να αναγνωρίζουμε το τι αυτές καθρεφτίζουν και από που προέρχονται. Είναι πράγματι οι προσδοκίες ενός ενήλικα ανθρώπου που έχει καλλιεργήσει την ελεύθερη βούληση και σκέψη του, ή πρόκειται για όλα εκείνα τα "πρέπει" που κληρονομήσαμε- καλώς ή κακώς- και πιθανώς ασυνείδητα να μεταβιβάσουμε και εμείς στις επόμενες γενιές? Οι κληρονομημένες προσδοκίες μπορεί να είναι τραυματικές για την εμπειρία του ανθρώπου. Το τραύμα όμως μπορεί να μεταμορφωθεί σε μια απελευθερωτική δύναμη αν βρεθεί ένα "πρόσωπο αρωγός", όπως ονομάζει η Ψυχολόγος Alice Miller τον άνθρωπο που βοηθάει κάποιον άλλο να φτάσει στην ανακάλυψη της προσωπικής του αλήθειας, χωρίς φραγμούς και υπακοή σε αυθαίρετες εντολές.  

     

Σχόλια