Πόσοι από μας δεν έχει τύχει να ακούμε μέσα στο μυαλό μας ξανά και ξανά έναν στίχο από ένα τραγούδι που δεν θυμόμαστε πότε, πού και αν το ακούσαμε πρόσφατα σε κάποια συνάθροιση? Ο στίχος αυτός έχει κολλήσει στο μυαλό μας και επαναλαμβάνεται διαρκώς παρά τη θέληση μας. Καταντάει ίσως πολλές φορές να γίνεται ενοχλητικός. Παίζει στο ίδιο τέμπο διαρκώς και ξεκινάει κάθε φορά από την αρχή. Κάπως έτσι μοιάζει η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή αλλά δεν είναι. Τι είναι η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχη (ΙΔΨΔ)? Τι ευθύνεται για την ΙΔΨΔ?
Ξεκινώντας από το δεύτερο ερώτημα:
Πρόκειται για μια νευροψυχιατρική διαταραχή η οποία ενώ κατά το παρελθόν αποτελούσε μια υποκατηγορία των αγχωδών διαταραχών, πλέον συνίσταται σε μια μοναδική ανεξάρτητη κατηγορία διαταραχής. Πρόκειται για νευροψυχιατρική καθώς θεωρείται ότι το πρώτο συνθετικό νευρο απαντά στην ύπαρξη κάποιας ρίζας του προβλήματος της διαταραχής στον εγκέφαλο και ψυχιατρική καθώς επηρεάζονται οι σκέψεις, τα συναισθήματα και οι συμπεριφορές του ατόμου. Αυτό σημαίνει ότι έχει μια βιολογική βάση και δεν προκαλείται από τις συνθήκες ανατροφής ή από άλλους στρεσογγόνους παράγοντες. Ενώ οι στρεσογόνοι παράγοντες δεν ευθύνονται για την ανάπτυξη της διαταραχής μπορούν ωστόσο να διαδραματίζουν ενεργό ρόλο στην επιδείνωση της διαταραχής ή κάποιος στρεσογόνος παράγοντας να συντελέσει εν μέρη στην έναρξη της διαταραχής αυτής. Είναι ωστόσο σημαντικό να γίνει γνωστό ότι οι στρεσογόνοι παράγοντες δεν ευθύνονται στο απόλυτο για την έναρξη της διαταραχής καθώς υπάρχει, σύμφωνα με τις έρευνες, βιολογική βάση στην ΙΔΨΔ, (March & Benton, 2018).
Επιστρέφοντας στο πρώτο ερώτημα:
Η διαταραχή αυτή είναι λοιπόν ψυχική διαταραχή καθώς προκαλεί σημαντική ενόχληση στους ανθρώπους, δυσφορία και δυσλειτουργία. Όπως έχει αναφερθεί και σε προηγούμενο άρθρο η κλινική απόδοση και ο χαρακτηρισμός κάποιου προβλήματος ως ψυχική-ψυχιατρική διαταραχή προϋποθέτει την ύπαρξη των 2 Δ, δηλαδή δυσλειτουργίας και δυσφορίας. Η ΙΔΨΔ ή και OCD (στα αγγλικά) είναι λοιπόν μια ψυχιατρική διαταραχή η οποία προκαλεί ανεπιθύμητες παρεισφρέουσες σκέψεις στο νου και ψυχαναγκασμούς. Οι σκέψεις αυτές που είναι ανεπιθύμητες και δεν ταιριάζουν με τις επιθυμίες του ανθρώπου που έχει τη διάγνωση της ΙΔΨΔ, ονομάζονται ιδεοληψίες. Η αίσθηση της ανάγκης του ατόμου να κάνει κάτι, ή και η παρόρμηση του να υποκύψει σε μια συμπεριφορά ώστε να μειώσει τη δυσφορία που προκαλείται από τις ιδεοληψίες ή να εξαλείψει τις υποτιθέμενες συνέπειες που λένε οι ιδεοληψίες ότι θα υπάρξουν αν δεν υποκύψει στη συγκεκριμένη συμπεριφορά ονομάζονται ψυχαναγκασμοί.
Μπορεί οι ψυναγκασμοί στην ΙΔΨΔ να μοιάζουν με αυτό που αποκαλείται "συνήθειες" (Habits), είναι όμως κάτι παραπάνω. Οι ψυχαναγκασμοί καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος της ημέρας του ατόμου και είναι χρονοβόροι, είναι πέρα από τον έλεγχο του, προκαλούν δυσφορία και δυσλειτουργία στους τομείς της εργασίας, του σχολείου και των κοινωνικών δικτύων (φίλοι, παρέες, οικογένεια).
Θέτοντας και άλλα ερωτήματα όπως: Τι μπορώ να κάνω για να αντιμετωπίσω την ΙΔΨΔ?
Αρχικά πρέπει να κατανοήσουμε καλά ότι η συγκεκριμένη διαταραχή δεν είναι κάποιου είδους τρέλα και ότι δεν ευθύνεται το άτομο για την διαταραχή αυτή. Το καλύτερο παράδειγμα που μπορεί να φέρει κανείς σε αντιστοιχία είναι το άσθμα. Πόσο υπεύθυνος είσαι εσύ για το αν έχεις άσθμα? Σαφώς μπορεί να υπάρχουν εξάρσεις στο άσθμα ανάλογα με την περίοδο της ζωής στην οποία βρίσκεται κάποιος και με τους γύρω παράγοντες, όπως το ίδιο μπορεί να συμβαίνει και με την ΙΔΨΔ αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι το άτομο προκαλεί τη διαταραχή. Ο άνθρωπος όμως με ΙΔΨΔ, έχει την ικανότητα να αντιμετωπίσει με τρόπο ενεργητικό τη συγκεκριμένη διαταραχή. Μπορεί λοιπόν να ξεκινήσει να αναπαραστήσει την διαταραχή με λόξιγκα.
Όπως ο λόξιγκας έρχεται ξαφνικά και επαναλαμβάνεται διαρκώς μέχρι να περάσει, έτσι και οι ιδεοληψίες έρχονται στο νου, μόνες τους παρά τη θέληση του ανθρώπου. Οι ιδεοληψίες επαναλαμβάνονται και δημιουργούν παγίδες όσο αφήνεται χώρος για να κερδίσουν έδαφος. Μόλις ο άνθρωπος αποδώσει κάποιο νόημα ή κάποια σημασία στις ιδεοληψίες τότε αυτές λειτουργούν όπως το ντόμινο. Προκαλούν δυσφορία, άγχος, ενοχές, ντροπή, θλίψη και προκειμένου το άτομο να απαλλαγεί από αυτά τα δυσφορικά συναισθήματα πέφτει στην παγίδα τέλεσης τελετουργιών ή ψυχαναγκασμών, δίνοντας στις ιδεοληψίες την εικόνα ότι κέρδισαν τη μάχη και μπορούν να κουμαντάρουν το άτομο.
Τα άτομο που υποφέρουν από ΙΔΨΔ μπορούν να αντιμετωπίσουν το συγκεκριμένο πρόβλημα αλλάζοντας τη σχέση τους μαζί του. Με την εκμάθηση νέων δεξιοτήτων και με την ψυχοθεραπεία μπορούν να αποκτήσουν ένα πιο ενεργό ρόλο απέναντι στη διαταραχή, μειώνοντας κατά πολύ τα συμπτώματα της και ανακαλύπτοντας ότι μπορούν να είναι πιο δυνατοί από ό,τι τους υποβάλλει η διαταραχή. Γιατί? Γιατί ακριβώς οι άνθρωποι είναι πολλοί περισσότερα πράγματα από τις ασθένειες, από τα συμπτώματα μιας νόσου, από το άσθμα, το λόξιγκα ή οποιαδήποτε άλλη νόσο ή ασθένεια έτυχε να έχουν.
Η γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία (cbt) ενδείκνυται για την αντιμετώπιση της ΙΔΨΔ. Θεραπευτής και θεραπευόμενος αναπτύσσουν μια ασφαλή και συμμαχική σχέση ενάντια στη ΙΔΨΔ, όπου ο θεραπευόμενος με το βίωμα της διαταραχής και την εμπειρία συνεργάζεται με τον θεραπευτή ο οποίος βοηθά τον προηγούμενο στο ασφαλές πλαίσιο των συνεδριών να αποκτήσει μια νέα οπτική απέναντι στη διαταραχή. Ο θεραπευτής ενθαρρύνει και υποστηρίζει τον θεραπευόμενο να αναπτύξει στρατηγικές ώστε να αντέχει τη δυσφορία που προκαλούν τα συναισθήματά των ιδεοληψιών και να μην υποκύπτει στις τελετουργίες ή τους ψυχαναγκασμούς που υποδεικνύει η ΙΔΨΔ. Θέτουν στόχους συνεργατικά και ακολουθούν το ρυθμό του θεραπευόμενου χωρίς αυτός να είναι ούτε πολύ αργός ούτε πολύ γρήγορος. Απώτερος στόχος της cbt είναι ο θεραπευόμενος να είναι ο ίδιος θεραπευτής του εαυτού του και να έχει στη φαρέτρα του τα εργαλεία που θα χρησιμοποιεί όταν η ΙΔΨΔ θα θελήσει να κάνει την εμφάνισή της.
*Σε επόμενο άρθρο θα αναφερθούν διάφοροι τύποι ιδεοληψιών και ψυχαναγκασμών
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου