Η ΙΔΨΔ μπορεί να έχει διάφορες γεύσεις. Οι παρεισφρύουσες σκέψεις, οι ιδεοληψίες όπως ονομάζονται, μπορεί να έχουν διαφορετικό περιεχόμενο. Όποιο κι αν είναι το περιεχόμενο τους εξακολουθούν να είναι το ίδιο ενοχλητικές, να προκαλούν έντονα δυσφορικά συναισθήματα στο άτομο με την ΙΔΨΔ και να επιβάλλουν την κυριαρχία τους, πείθοντας τον άνθρωπο να υποκύψει στις δήθεν ανακουφιστικές τελετουργίες που η διαταραχή ζητά.
Παρακάτω θα αναφερθούν ορισμένοι από τους τύπος των ιδεοληψιών και των καταναγκασμών.
Το περιεχόμενο των ιδεοληψιών της ΙΔΨΔ μπορεί να σχετίζεται με το φόβο μόλυνσης από μικρόβια. Οι ιδεοληψίες δηλαδή μπορεί να υποδεικνύουν στο άτομο να ανησυχήσει για τυχόν βρώμικα αντικείμενα, ακτινοβολία, χημικά, περιβαλλοντικούς ρύπους, απορρίμματα και άλλα. Καθώς ενεργοποιείται ο συναγερμός στον εγκέφαλο μόλις εντοπιστεί η ενοχλητική σκέψη, το άτομο ανησυχεί, φοβάται, αγχώνεται και εν γένει δυσφορεί. Η λογική λέει ότι αν υποκύψει σε αυτό που ζητά η ιδεοληψία, να αποφυγεί δηλαδή να πιάσει, να αγγίξει ή να έρθει σε επαφή με ό,τι η ΙΔΨΔ ορίζει ως μιαρό και μολυσματικό, τότε θα ανακουφιστεί από τη δυσφορία ή και θα μειώσει τις πιθανότητες μόλυνσης. Στη πραγματικότητα όμως, οι ιδεοληψίες κερδίζουν έδαφος, καθώς το άτομο συμπεριφέρεται ως αν να ήταν αληθινές. Τότε μπορεί να προτρέπουν το άτομο να προβεί σε διάφορες τελετουργίες, όπως να πλύνει τα χέρια του ένα συγκεκριμένο αριθμό, να χρησιμοποιεί εντατικά διάφορα “προστατευτικά” μέσα για να αγγίξει τα πόμολα για παράδειγμα και άλλες καταναγκαστικές συμπεριφορές. Έτσι οι ιδεοληψίες επενδύονται με ακόμη πιο απειλητικό περιεχόμενο θέτοντας υπό αμφισβήτηση την εικόνα που έχει το άτομο για τον εαυτό του.
Άλλες ιδεοληψίες μπορεί να σχετίζονται με την ανησυχία βλάβης Σημαντικών άλλων. Μπορεί να κάνουν τα άτομα να αμφιβάλλουν για την ασφάλεια τη δική τους ή των σημαντικών γι αυτούς προσώπων, να προειδοποιούν για ανύπαρκτους κινδύνους και να επιρρίπτουν “ευθύνη” στο άτομο. Σε αυτό τον υπότυπο της ΙΔΨΔ το άτομο βιώνει συναισθήματα φόβου. Ακριβώς αυτο το απαραίτητο για τον άνθρωπο συναίσθημα εκμεταλλεύεται η διαταραχή ώστε το άτομο να αποτρέψει το φοβούμενο γεγονός κάποιας βλάβης για τους σημαντικούς Άλλους και να μειώσει τη προκαλούμενη από την ιδεοληψία δυσφορία, πιέζοντάς το να υποκύψει σε μια συμπεριφορά ελέγχου ή σε άλλες αποφυγές όπως την απομάκρυνση του από το αγαπημένο πρόσωπο, ή από αντικείμενα που η διαταραχή του λέει ότι είναι απειλητικά.
Η τακτοποίηση ή η συμμετρία αποτελούν άλλη μια μορφή με την οποία η ΙΔΨΔ μπορεί να κάνει bullying στο άτομο. Το άτομο νιώθει μια “ανάγκη”, μια αναγκαιότητα να τακτοποιεί τα αντικείμενα, ή να διατηρεί μια συμμετρία και μια ισορροπία. Φράσεις του τύπου “έτσι ακριβώς όπως πρέπει να είναι” δημιουργούν μεγάλη δυσφορία στο άτομο και άγχος χωρίς να υπάρχει κάποια προφανής αιτιολογία. Αυτή η τακτοποίηση και η συμμετρία, καταναλώνουν πολύ χρόνο από τις συνήθεις δραστηριότητες του ατόμου με αποτέλεσμα το άτομο να απουσιάζει από σημαντικές για εκείνο δραστηριότητες όπως είναι το σχολείο ή να παρακωλύονται άλλοι κοινωνικού και επαγγελματικού τομείς της ζωής του.
Ακόμη μια μορφή με την οποία η ΙΔΨΔ εμποδίζει το άτομο να εστιάσει και να απολαύσει άλλες σημαντικές πτυχές της ζωής του είναι το μέτρημα ή η επανάληψη. Παρόμοια με την παραπάνω αίσθηση αναγκαιότητας, ή την αίσθηση ατέλειας, το άτομο υπόκειται σε μια ορμή για επανάληψη νοητικών φράσεων, νοητικού μετρήματος ή επανάληψης προτού κάνει κάτι ή κατα τη διάρκεια κάποιας δραστηριότητας. Ακόμη και μια βόλτα μπορεί να δημιουργεί αποκαρδιωτικά αισθήματα στον άνθρωπο καθώς η διαταραχή επιτάσσει να επαναλαμβάνει νούμερα ή να ελέγχει διαρκώς πριν ή και κατα τη διάρκεια ότι η διαταραχή επιβάλλει.
Τέλος οι ιδεοληψίες σεξουαλικού περιεχομένου και η ηθική υπερευαισθησία δημιουργούν έντονα συναισθήματα ενοχών ή ντροπής και άλλα αισθήματα ανηθικότητας ή αηδίας στο άτομο. Το άτομο μπορεί να υποκύπτει σε πολλές καταναγκαστικές συμπεριφορές ή τελετουργίες ή και νοητικούς ψυχαναγκασμούς. Μπορεί επίσης να επιζητά διαβεβαιώσεις από τους γύρω του ώστε να μειώσει την αμφιβολία και τα σύνοδα δυσφορικά συναισθήματα της ντροπής ή του άγχους ή και άλλων, να “σιγουρευτεί” ότι δεν έλκεται από το ίδιο φύλο- αν η ιδεοληψία λέει ότι του αρέσουν άτομα του ίδιου φύλου. Μπορεί να αποφεύγει επίσης να χρησιμοποιεί λέξεις που έχουν σεξουαλικό περιεχόμενο όπως ακόμη και την ίδια τη λέξη του σεξ, ή να επιτελεί νοητικούς καταναγκασμούς και να ψάχνει επίμονα για στοιχεία που επιβεβαιώνουν την μη εγκυρότητα της ιδεοληψίας.
Παραπάνω αναφέρθηκαν ορισμένοι από τους υπότυπους της ΙΔΨΔ. Η θεραπεία της συγκεκριμένης διαταραχής έχει στόχο την κατανόηση της, τον τρόπο με τον οποίο το άτομο πέφτει στις παγίδες που στήνει ο νους πολλές φορές και τη σταδιακή έκθεση σε εκείνα τα ερεθίσματα και τις ιδέες που το άτομο αποφεύγει ώστε να μην εκλυθεί το συναίσθημα της δυσφορίας ή να αποφευχθεί η πιθανότητα να πραγματοποιηθεί αυτό που λέει η ιδεοληψία. Απώτερος στόχος της θεραπείας είναι το άτομο να μειώσει το χρόνο που δαπανά στις τελετουργίες και τους καταναγκασμούς και να αναδυθεί στην επιφάνεια το νόημα που αποδίδει ο άνθρωπος σε αυτές τις ενοχλητικές αλλά μη ρεαλιστικές δυσφορικές σκέψεις. Η ανακάλυψη του νοήματος μπορεί να βοηθήσει τον άνθρωπο να συσχετιστεί με ένα διαφορετικό τρόπο με τον εαυτό του. Να οικοδομήσει μια πιο ευγενική στάση και σχέση μαζί του και κατ’ επέκταση να ξεδιπλώσει την ιστορία του με ειλικρίνεια και ασφάλεια.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου