Η κοινωνία είναι αυτή που είναι. Είμαστε μέλη της και συμμετέχουμε με διάφορους τρόπους στις κοινωνικές διεργασίες και συναλλαγές. Πολλές φορές μας πνίγει το αίσθημα αδικίας, ο θυμός, ο εκνευρισμός, που ανεπεξέργαστος και ανέκφραστος μπορεί να γίνεται οργή και να φτάνει ως και το φθόνο του άλλου. Ένα διαρκές άγχος κηλιδώνει τις μέρες μας, τις ώρες μας και ο χρόνος φεύγει ασυναίσθητα με τη προσμονή να φύγει και να μη ξανάρθει. Οι ψυχιατρικές διαγνώσεις άγχους και κατάθλιψης σκαρφαλώνουν στις ερευνητικές μπάρες και στατιστικές. Η απομόνωση αυξάνεται κι αυτή με τη σειρά της. Και αν κάποιος δεν είναι φυσικά απομονωμένος, είναι πολλές φορές απομονωμένος μέσα σε ένα σύνολο από το οποίο πασχίζει νοερά να ξεφύγει. Και άλλες φορές κανείς δεν θέλει να ξεφύγει αλλά θέλει να έρθει πιο κοντά με τους ανθρώπους του και έχει λησμονήσει την ικανότητα του να εκφράζει την ανάγκη του καθώς τόσο καιρό έμαθε να είναι απομονωμένος.
Στρέφουμε διαρκώς το βλέμμα μας στη κοινωνική αδικία, την κοινωνική κακοποίηση, την ηθική έκπτωση και σε άλλους άδικους ή και δίκαιους κανόνες ή καταστάσεις που συμβαίνουν στη καθημερινότητα. Αναπόφευκτα κατακλυζόμαστε από συναισθήματα ματαίωσης, θλίψης, μελαγχολίας στη καλύτερη των περιπτώσεων, οργής, αποκλεισμού και εγκατάλειψης. Η οποιαδήποτε στροφή προς τον εαυτό ως μέρους αυτής της κοινωνίας, ως μέρους που συνδιαμορφώνει και απαντά στα συμβαίνοντα καθίσταται δύσκολη και κοπιώδης. Ο εαυτός μετατρέπεται πολλές φορές σε αδύναμο, καταθλιπτικό, κατατονικό και αβοήθητο ανίκανο να απεγκλωβιστεί από το περιβάλλοντα χώρο.
Ο κόσμος όπως είναι αυτή τη στιγμή, με τις αναταραχές, τις πολεμικές απειλές αλλά και τους θερμούς πολέμους, την φτωχοποίηση, την ανεργία, την υποτίμηση των προσόντων ανθρώπων που έχουν εκπαιδευτεί, την ανάδειξη ενός ανθυγιεινού και κυρίως εφήμερου Life style, ευνοεί τα παραπάνω συναισθήματα. Ζούμε σε αυτό το κόσμο.
Όλα τα παραπάνω συναισθήματα είναι οι οδηγοί μας για το που θέλουμε να πάμε. Η οποιαδήποτε καταπίεση τους, η οποιαδήποτε αλόγιστη προσπάθεια μεταστροφής τους σε θετικά μπορεί μόνο να αποτρέψει την προσοχή μας από το που θέλουμε να πάμε. Η επιθυμία να απαλλαγούμε από αυτά με ένα μαγικό ραβδί και με την αυτόματη αλλαγή του κόσμου σε κάτι θετικό είναι μη ρεαλιστική και ψευδής. Αλλά όχι μόνο μη ρεαλιστική είναι επίσης επιπλέον επιβαρυντικός παράγοντας της ψυχικής μας υγείας καθώς μας τοποθετεί στη στάση του επικριτή των συναισθημάτων μας.
Η επίκριση αυτή συνοδεύει τη μεταμοντέρνα ηθική του πρέπει να είμαι ευγνώμων, η οποία επιτείνει το άγχος και συμπεριφορές που μπορεί να τείνουν προς την αναζήτηση μείωσης αυτού του άγχους. Ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε το δίκαιο και το άδικο της κοινωνίας αυτή τη στιγμή αλλά και ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε το άγχος που δημιουργείται μέσα σε αυτές τις συνθήκες επηρεάζει τη δυσφορία που βιώνουμε.
Η προσδοκία απαλλαγής από την αγωνία και το άγχος, από τον πόνο και τη θλίψη που γεννούν οι σύγχρονες συνθήκες ζωής είναι μια κατασκευή που διόλου ίσως δεν βοηθά. Η κατάκτηση της ευτυχίας ως κύριος αυτοσκοπός και μέσω της απαλλαγής από τα δύσκολα συναισθήματα γίνεται απόμακρη μέσω του συγκεκριμένου τρόπου αντίληψης. Σύμφωνα με τον Σαρτ, ο υπαρξιστής δηλώνει πρόθυμα ότι ο άνθρωπος είναι αγωνία. Αυτό σημαίνει ότι ο άνθρωπος που παίρνει θέση υπερ μιας επιλογής και που συνειδητοποιεί ότι δεν επιλέγει μονάχα τι θα είναι ο ίδιος δεν μπορεί να αποφύγει το αίσθημα της ολοσχερούς και βαθιάς ευθύνης.
Η ψυχοθεραπευτική εργασία και οι διάφορες έρευνες αναδεικνύουν ότι κύριο συστατικό στοιχείο μεγάλου μέρους των αγχωδών διαταραχών είναι η ευθύνη και το υπερτροφικό αίσθημα ευθύνης. Ενώ λοιπόν η ευθύνη του τρόπου με τον οποίο εμπλέκομαι στη κοινωνία ενέχει την αγωνία αναπόφευκτα, σύμφωνα και με το Σαρτρ, την ίδια στιγμή αυτή η ίδια η αγωνία και η υπερυπευθυνοποίηση γίνεται μέρος προβλημάτων ψυχικής υγείας.
Τα ερωτήματα είναι πώς μπορεί κανείς να αποδεχτεί την αγωνία ως μέρος αυτού που καλείται ζωή, μέσα στις δεδομένες συνθήκες ζωής και με αυτή την αγωνία να προχωρήσει ? Πώς μπορεί κανείς να είναι ικανοποιημένος με τα όσα ο ίδιος κάνει μέσα στη κοινωνία ? Πώς μπορεί κανείς να αναλάβει την ευθύνη του εαυτού του και των πράξεων του με θάρρος και σθένος και χωρίς να αυτο-επικρίνεται για την αγωνία που αυτές μπορεί να έχουν ?
Η αγωνία και το άγχος είναι σημαντικά συστατικά του ανθρώπου που αναλαμβάνει την ευθύνη να πει ναι αλλά και όχι. Είναι σημαντικά συστατικά του ανθρώπου που αναλαμβάνει την ευθύνη του εαυτού του να πει έχω αυτά τα βιώματα αλλά επιλέγω από δω και μπρος πώς θα πορευτώ, είμαι τρυφερός με τον εαυτό μου και κάνω ό,τι μπορώ στο δεδομένο κόσμο.
Κλείνοντας η ευγνωμοσύνη δεν είναι κάτι που χρειάζεται να είναι στραμμένη προς τα έξω. Προς τα υλικά αγαθά. Ο Επίκουρος έλεγε ότι η αυτάρκεια είναι μέγιστο αγαθό με τη πεποίθηση ότι την πολυτέλεια την απολαμβάνουν περισσότερο αυτοί που την έχουν μικρότερη ανάγκη. Έτσι και η ευγνωμοσύνη για την ανάληψη της ευθύνης μου και του μικρού αντίκτυπου που αυτή έχει στο ευρύτερο σύνολο, ως ένδειξη αυτάρκειας και ικανοποίησης με αυτό που έκανα για να υπηρετήσω τον άνθρωπο αγωνία του Σαρτρ, αυτή η ευγνωμοσύνη προς τον εαυτό και τις πράξεις τους και τις ευθύνες του μπορεί και να συμβάλλει στην ευδαιμονία. Είμαι ευγνώμων λοιπόν όχι γι' αυτά που έχω αλλά γι' αυτά που κάνω.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου