Το μιντιακό καθεστώς διαμορφώνει έναν εικονικό, άκρως φαντασιακό κόσμο, όπου απαιτεί από τους ανθρώπους ανάλογα με το ρόλο τους συγκεκριμένες επιδόσεις και συγκεκριμένο τρόπο συμπεριφοράς. Υπάρχει dress code, τελετουργία χαιρετισμών, απαρέγκλιτες από το πρωτόκολλο κινήσεις και βηματισμοί και μυριάδες άλλες άκαμπτες σχεδόν στερεοτυπικές κινήσεις. Οποιαδήποτε απόκλιση από αυτό το κοινωνικό πρωτόκολλο, που ίσως να μην είναι τίποτα άλλο παρά οι σκληρές και ανελαστικές προσδοκίες μιας τραυματισμένης κοινωνίας, ισοδυναμεί με την τιμωρία ή την ενίσχυση του "πολοτισμού" της κοινωνίας.
Όταν μιλάμε για την ψυχική υγεία, αν θέλουμε να είμαστε συνεπείς με την επιστήμη δεν μπορούμε να εξαιρέσουμε από το χάρτη τους κοινωνικούς παράγοντες που συντελούν καταλυτικά ή όχι στην ανάπτυξη ψυχικών διαταραχών αλλά πολύ περισσότερο στην όλο και αυξανόμενη παρατήρηση της μειωμένης συναισθηματικής ευημερίας των ανθρώπων. Τα όσα συμβαίνουν το τελευταίο διάστημα στον πολιτικό και αθλητικό χώρο (θέματα ίσως εκ πρώτης όψεως ασύνδετα), αναδεικνύουν τον ρόλο που διαδραματίζουν κοινωνικοί παράγοντες στην ψυχική υγεία, με την ευρύτερη χρήση του όρου και όχι τόσο με την αυστηρώς επιστημονική.
Αρχικά, η δημόσια έκφραση από έναν αθλητή της μάχης του με κρίσεις πανικού, άγχος και κατάθλιψη, αποτελεί ένα πρότυπο νίκης απέναντι στο στίγμα. Περισσότερο πιστεύω ότι, δεν είναι η αποκάλυψη των θεμάτων ψυχικής υγείας που αντιμετωπίζει, αλλά η ανάδειξη της διεργασίας, του κόπου και του πόνου που απαιτείται για να φτάσει κανείς στο πρώτο βάθρο. Οι άνθρωποι μαγεύονται από τα πλουμιστά στολίδια της επιτυχίας και τα λαμπρά χαμόγελα των αθλητών. Εστιάζουν όλη τους τη προσοχή στην επιτυχία, διαπράττοντας ένα γνωσιακό σφάλμα και παραγνωρίζοντας τις υπόλοιπες πληροφορίες που απαιτούνται ώστε να σχηματίσουν μια ολόκληρη εικόνα του πώς ο αθλητής έφτασε στο ψηλότερο σκαλί.
Αυτές τις πληροφορίες έρχεται να συμπληρώσει μια άλλη αθλήτρια, η οποία ήταν πολύ κοντά στον αποκλεισμό της από τις υποτροφίες και επέμεινε με μοναδικό χορηγό την πίστη της στον εαυτό της και τις δυνάμεις της. Τότε αναδεικνύεται ότι ο κόσμος μέχρι την κατάκτηση ενός μεταλλίου όχι μόνο δεν είναι ρόδινος αλλά μάλλον είναι στρωμένος με εμπόδια που καιροφυλακτούν ώστε να ρίξουν κάτω τον εκάστοτε αθλητή.
Έπειτα, έρχεται η δημοσιοποίηση βίντεο και εικόνων από μια πρωθυπουργό όπου διόλου δεν "παίζεται" στα μίντια το πολιτικό της έργο, αλλά διαρκώς αναπαράγεται η συμμετοχή της σε κοινωνικές εκδηλώσεις και ακονίζεται η φημολογία για χρήση ναρκωτικών ουσιών. Η πρωθυπουργός στέκεται στο ύψος της, υποβάλλεται σε test ελέγχου για ναρκωτικά, βρίσκεται αρνητική και οι επιθέσεις συνεχίζονται αμείωτα, πολώνοντας όλο και περισσότερο τη κοινή γνώμη. Κατά τις κοινωνικές επιταγές, ένας άνθρωπος σε αυτό το ρόλο δεν μπορεί και δεν επιτρέπεται να "ξεσαλώνει". Αποτελεί μάλλον πρότυπο κακής διαγωγής και γιατί όχι αν ζούσαμε στην ελληνική αρχαιότητα, θα μπορούσε να κατηγορηθεί για εκμαυλισμό των νεών από τον Μέλητο, τον Άνυτο και τον Λύκωνα.
Όλα τα παραπάνω συγκλίνουν μεταξύ τους στο σημείο όπου οι ρόλοι των ανθρώπων, οι απαιτήσεις των ρόλων αυτών και η αμείλικτη παραγωγικότητα, συγχέονται με την αξία τους. Οι άνθρωποι προσδιορίζονται από το πόσο παραγωγικοί είναι, πόσα καλά εκτελούν τα απαιτούμενα από την μηχανή παραγωγής καθήκοντά τους και μπορεί να θυσιαστούν αν δεν εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους ή φανεί ότι είναι άνθρωποι. Ότι είναι άνθρωποι ευάλωτοι, ότι είναι άνθρωποι με ανάγκες να ψυχαγωγηθούν ή και να διασκεδάσουν, άνθρωποι που μπορεί να κουραστούν και να βιώσουν έστω μια φορά στη ζωή τους burnout γιατί απαιτείται να παράγουν διαρκώς και ακόμη πολλές φορές απαιτείται να φροντίζουν το wellbeing τους με ένα τρόπο που διατυπώνεται υπόρρητα ως οφείλεις να φροντίσεις το wellbeing σου γιατί πρέπει να παράγεις.
Κατά τη προσωπική μου γνώμη, είναι επικίνδυνο να βλέπουμε τους ανθρώπους με ένα διχοτομημένο τρόπο. Οι άνθρωποι είμαστε πολύπλοκα όντα, πρωταγωνιστούμε καθημερινά σε πολλούς ρόλους στη σκηνή του θεάτρου που λέγεται ζωή και η απόδοση ή ο χαρακτηρισμός με όρους άσπρου- μαύρου, καλού- κακού δεν μπορεί να ευσταθεί, διακινδυνεύοντας να διαπράξω αυτό το σφάλμα και εγώ θα επικαλεστώ τον Επίκτητο, που είχε υποστηρίξει πως όποιος πιστεύει ότι υπάρχει η τελειότητα ή ότι υπάρχουν συγκεκριμένες απαντήσεις είναι ανόητος. Αυτή η σκληρή ρήση του Επίκτητου μοιάζει να μην αφήνει πολλά περιθώρια να αφουγκραστούμε την γνώμη του άλλου αλλά τη χρησιμοποιώ στο σημείο αυτό ώστε να αναδείξω το πόσο σημαντικό είναι να γεφυρώνεται το χάσμα μεταξύ του ασπρόμαυρου, και να εμπλουτίζεται η νοητική μας παλέτα.
*Το άρθρο αποτελεί προσωπική γνώμη.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου