Διαταραχή Μετατραυματικού Stress (PTSD)

     

    

     Συχνά ακούμε για τη διαταραχή μετατραυματικού stress (στην οποία στο εξής θα αναφερόμαστε ως PTSD- Post Traumatic Stress Disorder). Άνθρωποι οι οποίοι έχουν βιώσει ένα αιφνιδιαστικά σοκαριστικό, τρομακτικό ή επικίνδυνο γεγονός μπορεί να ακούσουμε να λένε ότι ήταν τραυματικό γι' αυτούς και άλλοι να βασανίζονται από τα συμπτώματα αυτού που καλούμε ptsd, ενώ άλλοι να μην βιώνουν απολύτως κανένα stress ως απόρροια ενός τέτοιου τραυματικού γεγονότος. Το ptsd είναι μια πολύ συγκεκριμένη ψυχιατρική διάγνωση η οποία αποδίδεται σε ανθρώπους που έχουν βιώσει ένα τραυματικό για τους ίδιους γεγονός ή έχουν εκτεθεί στην απειλή της βίωσης ενός τέτοιου γεγονότος και η διάγνωση συνίσταται στην πλήρωση κάποιων συγκεκριμένων κριτηρίων που η επιστημονική κοινότητα έχει καθορίσει βάση μελετών, εμπειρικών δεδομένων, ερευνών και της κλινικής πρακτικής. 

    Είναι φυσιολογικό να αισθάνεται κανείς φόβο έπειτα από ένα τραυματικό γεγονός. Ο φόβος ενεργοποιεί διάφορες φυσιολογικές αλλαγές στο σώμα ώστε αυτό να ανταποκριθεί και να αμυνθεί του κινδύνου με απώτερο στόχο την επιβίωση μας. Προσπαθείστε να ανασύρεται από τη μνήμη σας τι ακριβώς συμβαίνει στο σώμα σας όταν είστε αντιμέτωποι με ένα κίνδυνο, πραγματικό ή φανταστικό. Οι παλμοί σας μάλλον αυξάνονται, οι μύες σας μπορεί να είναι "τσιτωμένοι", στο μέτωπό σας μπορεί να κατηφορίζει ιδρώτας και πολλά άλλα. Αυτή η απόκριση "μάχης- φυγής", ο μηχανισμός του stress που μας βοηθά να αντιπαλέψουμε τον κίνδυνο είναι χρήσιμος και βοηθητικός. Οι περισσότεροι άνθρωποι οι οποίοι έχουν εκτεθεί σε ένα τραυματικό συμβάν, σύντομα θα αναρρώσουν από τα αρχικά συμπτώματα. Τι γίνεται με εκείνους που συνεχίζουν να βιώνουν προβλήματα, τα οποία μάλιστα εμποδίζουν και καθιστούν τους ανθρώπους δυσλειτουργικούς σε ένα ευρύ πεδίο της καθημερινότητάς τους? Οι άνθρωποι με ptsd μπορεί να αισθάνονται φόβο ή και τρόμο ακόμη και όταν ο κίνδυνος απουσιάζει. 

 Σημάδια & Συμπτώματα

    Οι περισσότεροι αλλά όχι όλοι οι άνθρωποι που έχουν ζήσει ένα τραυματικό γεγονός, βιώνουν βραχυπρόθεσμα συμπτώματα, η πλειονότητα δεν θα αναπτύξει ptsd. Δεν έχουν όλοι περάσει από ένα τραυματικό γεγονός, όσοι φέρουν μια διάγνωση ptsd. Μερικές εμπειρίες όπως ο αιφνιδιαστικός χαμός ενός αγαπημένου προσώπου, μπορούν επίσης να συμβάλουν στη διάγνωση. Τα συμπτώματα συνήθως ξεκινούν νωρίς, μέσα σε 3 μήνες από το τραυματικό συμβάν αλλά μερικές φορές μπορεί και να ξεκινήσουν και χρόνια μετά. Τα συμπτώματα πρέπει να έχουν διάρκεια πάνω από ένα μήνα και να προκαλούν σημαντική δυσλειτουργία στις σχέσεις ή και στη δουλειά. 

    Προκειμένου να υπάρξει η διάγνωση από κάποιον ειδικό για ptsd, πρέπει να πληρούνται τα ακόλουθα κριτήρια για διάρκεια τουλάχιστον ενός μήνα: 

• τουλάχιστον ένα σύμπτωμα αναβίωσης
• τουλάχιστον ένα σύμπτωμα αποφυγής 
• τουλάχιστον δύο συμπτώματα διέγερσης 
• τουλάχιστον δύο συμπτώματα σχετιζόμενα με τις γνωστική ικανότητα και τη διάθεση του ατόμου. 

Τα συμπτώματα αναβίωσης περιλαμβάνουν 

• flashbacks- αναβίωση του γεγονότος ξανά και ξανά συνοδευόμενη από φυσιολογικά συμπτώματα όπως αύξηση του ρυθμού χτύπων της καρδιάς ή εφίδρωση 
• όνειρα- εφιάλτες 
• τρομακτικές σκέψεις 

 Οι αναβιώσεις μπορεί να προκαλούν σημαντική έκπτωση στη λειτουργικότητα του ατόμου και τα συμπτώματα μπορεί να ξεκινούν από τις Σκέψεις, τα συναισθήματα, τα αντικείμενα ή τα μέρη που λειτουργούν ως αναμνηστικά του τραυματικού γεγονότος. 

Τα συμπτώματα αποφυγής περιλαμβάνουν

• να μένει κανείς μακριά από αντικείμενα, μέρη ή να αποφεύγει γεγονότα, που θυμίζουν το τραυματικό γεγονός
• να αποφεύγει Σκέψεις ή και Συναισθήματα σχετιζόμενα με το τραυματικό γεγονός

    Αυτά τα συμπτώματα, μπορεί να οδηγήσουν το άτομο να αλλάξει σημαντικά τη ρουτίνα του. Κάποιος ο οποίος για παράδειγμα είχε ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα, μπορεί να αποφεύγει να οδηγήσει έπειτα από αυτό ώστε να πάει στη δουλειά του.  

Τα συμπτώματα διέγερσης περιλαμβάνουν 

• τρομάζει κανείς εύκολα 
• αισθάνεται ένταση ή σαν να κάθεται σε αναμμένα κάρβουνα 
• δυσκολίες στον ύπνο 
• έχει ξεσπάσματα θυμού 

    Συνήθως τα συμπτώματα αυτά είναι διαρκώς παρόντα, ανεξάρτητα από την ύπαρξη κάποιου ερεθίσματος που πυροδοτεί αναμνήσεις του συμβάντος. Τα συμπτώματα αυτά μπορούν να κάνουν το άτομο να αισθάνεται στρεσαρισμένο και θυμωμένο και ίσως το δυσκολεύουν σε καθημερινές δραστηριότητες από το φαγητό και τον ύπνο ως την ικανότητα συγκέντρωσης.   

Τα συμπτώματα σχετιζόμενα με τη γνωστική ικανότητα και τη διάθεση του ατόμου περιλαμβάνουν 

• δυσκολία στην ανάμνηση χαρακτηριστικών πραγμάτων από το τραυματικό γεγονός
• αρνητικές σκέψεις γύρω από τον εαυτό και τον κόσμο 
• διαστρεβλωμένα συναισθήματα όπως ενοχές ή μομφή 
• απώλεια ενδιαφέροντος για παλιότερα ευχάριστες δραστηριότητες

    Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να ξεκινήσουν μετά το τραυματικό γεγονός ή και να επιδεινωθούν αλλά δεν οφείλονται στη λήψη ή χρήση ουσιών ή σε άλλο τραυματισμό. Το άτομο αποσυνδέεται από τους φίλους του ή τα μέλη της οικογένειας του και σχεδόν αποξενώνεται. 

Θεραπεία 

    Οι κύριες θεραπείες των ανθρώπων με ptsd είναι η φαρμακοθεραπεία, η ψυχοθεραπεία (talk therapy) ή και ο συνδυασμός των δύο. Τα μοντέλα ψυχοθεραπείας ποικίλλουν. Ο καθένας μπορεί να χρειαστεί να δοκιμάσει διάφορα είδη θεραπείας, μέχρι να κατασταλάξει στο καταλληλότερο για εκείνον και τις ανάγκες του. Η σύγχρονη επιστήμη της ψυχικής υγείας προωθεί την προοπτική της εξατομικευμένης ψυχοθεραπείας, εστιάζοντας ακριβώς στη μοναδικότητα του κάθε ανθρώπου. Οπότε είναι σημαντικό να λαμβάνεται υπόψη πως αυτό που δούλεψε για κάποιον δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα είναι το ίδιο αποτελεσματικό για κάποιον άλλο, αλλά ίσως μια άλλη προσέγγιση είναι πιο βοηθητική και χρήσιμη. https://www.nimh.nih.gov/health/topics/post-traumatic-stress-disorder-ptsd    

    Η ψυχοθεραπεία βοηθά όσον αφορά τη ptsd, στην καλλιέργεια ενός κλίματος εμπιστοσύνης όπου δίνεται στο άτομο η δυνατότητα να μοιραστεί σε ένα ασφαλές πλαίσιο τα συμβαίνοντα τραυματικά για εκείνο γεγονότα. Το άτομο εκφράζει τα συναισθήματα ενοχής και μομφής σε ένα περιβάλλον υποστηρικτικό και μη επικριτικό. Η ψυχοθεραπεία σκοπό έχει να συμβάλει ώστε το συμβάν να απαρτιωθεί στη μνήμη του ωφελούμενου, χωρίς να αποτελούν οι αποσπασματικές πληροφορίες και μνήμες ένα απειλητικό για τον ίδιο ερέθισμα, αλλά μια ιστορία η οποία θα νοηματοδοτηθεί από το άτομο με ένα νέο τρόπο, μέσα από το μοίρασμα. Επιπλέον σκοπός της ψυχοθεραπείας είναι η αποκατάσταση της δυσλειτουργικότητας του ατόμου, μέσω της γνωσιακής αναδόμησης και της συναισθηματικής ρύθμισης. Τα δυο αυτά στοιχεία της ψυχοθεραπείας είναι καταλυτικού χαρακτήρα ώστε να αξιολογήσει ο οφελούμενος με ένα περισσότερο ρεαλιστικό τρόπο τις Σκέψεις του, να αποκτήσει ενημερότητα για τα συναισθήματά του και για τις ανάγκες του και να προβεί σταδιακά σε τροποποίηση των συμπεριφορών που συμβάλλουν στην δυσλειτουργικότητά του.