Ο Cecchin, προσπάθησε το 1988, να προσδιορίσει τις αρχές τις ουδετερότητας εκ νέου, μέσα από το πρίσμα της περιέργειας, όπως αναφέρεται στους Schlippe & Schweitzer, (2008). Θυμάμαι την επαρχιακή πόλη από την οποία κατάγομαι και τους γονείς μου να αναπαράγουν μέσα στις ιστορίες και τις αφηγήσεις τους εκείνη τη ρήση που λέει πως η περιέργεια σκότωσε τη γάτα. Ένα νεαρό παιδί, το οποίο εξερευνά το κόσμο, αναρωτιέται και περιεργάζεται προκειμένου να αναπτύξει τις ικανότητές του και τις δεξιότητες του, ακούει αυτή τη ρήση κάθε φορά που ρωτάει γιατί αυτό είναι έτσι. Σκέφτομαι ότι μέσα από το πρίσμα της περιέργειας που προσπαθεί ο Cecchin να προσεγγίσει την ουδετερότητα, το μόνο που σκοτώνει η ρήση η περιέργεια σκότωσε τη γάτα, είναι τη δυνητική ικανότητα του παιδιού να εξερευνά, να αναπτύσσει υπομονή και να απελευθερώνεται από δογματισμούς και βεβαιότητες. Καθώς όπως αναφέρει ο ίδιος ουδετερότητα δεν είναι η έλλειψη προσωπικής γνώμης αλλά η αποφυγή να την καταθέτει κανείς με δογματικό τρόπο.
Βέβαια οι ακραίες αντιθέσεις, κοινωνικές και ταξικές που υπήρχαν κατά την αγροτική αλλά και έπειτα στη διάρκεια της βιομηχανικής εποχής στην επαρχία και τριγύρω, ίσως να συνέβαλαν στην ανάπτυξη τέτοιων ρητών. Αναστοχαζόμενος μια πρόσφατη συζήτηση που είχα με την οικογένεια καταγωγής, έγινε φανερό ότι η χαμηλή οικονομική και κοινωνική τάξη στην οποία ανήκαν οι γονείς τους- άρα οι παππούδες μου- συνέβαλε με ένα καταλυτικό τρόπο στην καταστολή της περιέργειας των παιδιών τους. Το τι έκανε ο γείτονας ο οποίος άνηκε στην ανώτερη αστική τάξη της εποχής, αποτελούσε παράγοντα εξαίρεσης από τις συζητήσεις στο οικογενειακό τραπέζι. Η πρόσβαση στην ανώτερη τάξη ήταν αδύνατη και σχεδόν απαγορευμένη. Οι συζητήσεις περιστρέφονταν μόνο γύρω από θέματα που άπτονταν κατά κάποιο τρόπο των θεμάτων που απασχολούσαν τους ισότιμους ταξικούς γειτόνους. Η περιέργεια και η δυνατότητα πρόσβασης σε πληροφορίες άλλων ομάδων της κοινότητας είχε κατασταλεί με ένα δογματικό ρητό που λέει η περιέργεια σκότωσε τη γάτα.
Αυτός ο περιορισμός από την άλλη θα μπορούσε να ερμηνευθεί σαν ένας τρόπος προστασίας ή αντιμετώπισης να διαχειριστεί κανείς την αίσθηση αδυναμίας του να προσφέρει τα αγαθά εκείνα που άλλοι πρόσφεραν. Σκέφτομαι πολλές φορές τη λύπη και τη στεναχώρια που μπορεί να νιώθει ένας γονέας, όταν δεν μπορεί να προσφέρει εκείνα τα υλικά αγαθά που θα ήθελε στα παιδιά του. Προκειμένου λοιπόν να διαχειριστεί κανείς τη λύπη μπορεί να αναπτύσσει μια στρατηγική διαχείρισης, η οποία βραχυπρόθεσμα να είναι χρήσιμη και λειτουργική, μακροπρόθεσμα ωστόσο να αφήνει ανεξίτηλα δυσλειτουργικά αποτυπώματα. Η απόσπαση της προσοχής από την περιέργεια μπορεί να διασφαλίζει μια αίσθηση ασφάλειας καθώς επικρατεί μια και μόνη ιδέα αλλά απ' την άλλη φθείρει τη δυνατότητα ανάπτυξης εναλλακτικών εξηγήσεων και ανάπτυξης νέων δυνητικών στρατηγικών διαχείρισης.
Σύμφωνα με τους "στωικούς", κύρια αρχή της στάσης ζωής που καλλιεργούσαν είναι η εξέταση των εντυπώσεων τους. Πιο συγκεκριμένα, πολλές φορές οι αντιδράσεις μας στα γεγονότα αλλά και οι αντιδράσεις μας απέναντι στις ίδιες μας τις συναισθηματικές αντιδράσεις, υπαγορεύονται με έναν αυτόματο τρόπο - όπως λέγεται και στο Mindfulness- από τις εντυπώσεις μας. Οι εντυπώσεις μας, οι ιδέες δηλαδή που ανακύπτουν αυτόματα στο μυαλό μας κατά τη διάρκεια μιας κατάστασης, υπαγορεύουν να αντιδράσουμε με ένα συγκεκριμένο τρόπο. Πολλές φορές αυτή η αντίδραση ενώ φαίνεται στην αρχή να είναι λειτουργική, έπειτα εξελίσσεται σε δυσλειτουργική. Η αντίληψη της εντύπωσης ή της ιδέας που γεννά ο νους ως βεβαιότητα και η πίστη σε αυτή, ουσιαστικά επικυρώνει την ιδέα του Cecchin, ότι η σκέψη πώς κάποιος βρήκε τη μια και σωστή περιγραφή σκοτώνει κάθε περιέργεια για περαιτέρω πιθανές περιγραφές. Αυτό με τη σειρά του καθιστά τον άνθρωπο που αποφεύγει τη διερεύνηση των εντυπώσεών του ευάλωτο σε διαστρεβλώσεις που παράγει ο νους παρά τη θέληση μας και σε άλλες σύνοδες συναισθηματικές δυσκολίες.
Ενώ λοιπόν η ρήση της περιέργειας ως θανάσιμο όπλο της γάτας, ίσως και να επιτελούσε ένα προστατευτικό ρόλο κατά τη διάρκεια των ακραίων ταξικών και κοινωνικών αντιθέσεων που υφίστανται μέχρι και σήμερα φυσικά, στη πραγματικότητα τίθενται τα ερωτήματα μήπως η καλλιέργεια της περιέργειας μας βοηθήσει να αποδεσμευτούμε από παλιά στερεότυπα και προκαταλήψεις? Μήπως η περιέργεια μας βοηθήσει να ανοίξουμε ένα νέο παράθυρο στη θέαση της ζωής ακόμη και αν αυτό συνοδεύεται από φόβο? Μήπως η περιέργεια μας βοηθήσει να απαλλαγούμε από τους δυσλειτουργικούς τρόπους σκέψης και τις άκριτες βεβαιότητες και ενισχύσει την παιδικότητα που όλοι έχουμε χάσει? Μήπως τελικά η περιέργεια χρειάζεται να είναι το κίνητρο της δουλειάς μας που μας επιτρέπει να αποδεσμευτούμε από τον ίδιο μας τον εαυτό, όπως το θέτει εν κατακλείδι ο Foucault.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου