"Δε θα καταφέρω να ανταπεξέλθω στη συνέντευξη για δουλειά". Ο Νικόλας είναι ένας ενήλικας ο οποίος αγωνίζεται μέσα στη καθημερινότητα και τις διαρκείς μεταβάσεις της γενιάς του να ανταπεξέλθει στις υποχρεώσεις του οι οποίες τρέχουν και παράλληλα αναζητά μια εργασία σχετική με το αντικείμενο σπουδών του. "Το άγχος θα με κυριεύσει, θα χάσω τα λογικά μου και τότε θα καταλάβουν όλοι ότι είμαι ανίκανος". Αυτά είναι τα λόγια του.
Όλοι νιώθουμε άγχος. Το συναίσθημα του άγχους είναι αναπόφευκτο στη σύγχρονη κοινωνία των υψηλών απαιτήσεων, της απομόνωσης και της αποσύνδεσης από τις φυσικές σχέσεις με τους Άλλους και της σύνδεσης μέσω διαδικτυακών σχέσεων και επαφών. Οι προσδοκίες των εργοδοτών αυξάνονται ενώ παράλληλα οι απολαβές των εργαζομένων μειώνονται ή και παραμένουν σταθερές. Την ίδια στιγμή οι σχέσεις εργασίας και συνεργασίας διαβρώνονται με όλο και εντονότερη την αύξηση αισθημάτων ματαίωσης, μοναξιάς και υποτίμησης. Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα, οι εσωτερικές φωνές που μας επικρίνουν, μας λογοκρίνουν, υπονομεύουν την ικανότητα μας για εξέλιξη και υποτιμούν το δικαίωμα μας στην ευημερία, συνεχώς αυξάνουν ένταση. Οι φωνές ενός τιμωρητικού Άλλου ή ενός απαιτητικού Άλλου, έχουν εσωτερικευτεί και επαναλαμβάνονται διαρκώς, μια επανάληψη η οποία ενισχύει τα αισθήματα ματαίωσης, απαισιοδοξίας, μοναξιάς, αγωνίας, φόβου και αποτυχίας.
Το άγχος είναι μια φυσιολογική διαδικασία, μια αίσθηση δυσφορίας όπως η ανησυχία ή ο φόβος για κάτι το οποίο πρόκειται να συμβεί στο μέλλον. Ο Νικόλας θέλει να καταπολεμήσει το άγχος και να μπορέσει να ονειρευτεί μια ζωή πιο χαρούμενη και ευτυχισμένη. Άλλοτε το άγχος του έχει ξεκάθαρες εικόνες, σκέψεις και ιδέες και άλλοτε θολές φιγούρες ή φαντασίες που τον βαραίνουν σαν άγκυρα που πέφτει στο πάτο της θάλασσας. Προσπαθούμε να ακούσουμε τις φωνές του άγχους και να τις δούμε σαν ένα Εσωτερικό Κριτή.
Ο εσωτερικός κριτής είναι μια φωνή που προσπαθεί ίσως να μας προστατεύσει και να μας προετοιμάσει να αντιμετωπίσουμε ένα κίνδυνο πραγματικό ή φανταστικό. Ο κίνδυνος μπορεί να είναι η ντροπή που μπορεί να νιώσουμε αν δυσκολευτούμε να απαντήσουμε μια ερώτηση, το αίσθημα ανασφάλειας σε ένα καινούριο βήμα, η απογοήτευση από μια απορριπτική απάντηση.
Σύμφωνα με το νευροεπιστημονικό πεδίο όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με ένα κίνδυνο πραγματικό ή φαντασιακό, το νευρικό μας σύστημα ενεργοποιείται. Το Συμπαθητικό Νευρικό Σύστημα και η αμυγδαλή δραστηριοποιούνται. Εκκρίνεται αδρεναλίνη και κορτιζόλη που είναι εμπλεκόμενες στην φυσιολογική στρεσογόνο απόκριση. Αυτό το σύστημα είναι ένας εξαιρετικός και χρήσιμος μηχανισμός προστασίας κάθε ζωντανού οργανισμού ο οποίος εκτίθεται σε απειλή για την επιβίωση του ή την ευημερία του και προετοιμάζει τον οργανισμό για μάχη, φυγή ή "πάγωμα".
Αν δούμε το άγχος και τον εσωτερικό κριτή που το συνοδεύει ως ένα "προστάτη" και όχι ως ένα παρείσακτο επισκέπτη, δίνουμε τη δυνατότητα ανακάλυψης νέων δυνατοτήτων και οριζόντων.
Αναρωτιόμαστε μαζί με τον Νικόλα "από τι σε προστατεύει αυτός ο εσωτερικός κριτής, μπορείς να τον ρωτήσεις"?
Με αυτό το τρόπο δημιουργείται ένας χώρος ανάμεσα στο άτομο και τις Σκέψεις του. Καλλιεργείται μια απόσταση, η συνειδητοποίηση ότι πρόκειται για διαφορετικές οντότητες. Η μια οντότητα του Νικόλα και η άλλη των Σκέψεών του ή των εσωτερικευμένων μοντέλων αναπαράστασης, του εσωτερικού κριτή. Αυτός ο χώρος επιτρέπει να αναπτυχθεί ένας διάλογος. Ένας διάλογος ο οποίος χρειάζεται αυθεντική περιέργεια. Ο εσωτερικός κριτής μπορεί να επαναλαμβάνει διαρκώς αρνητικές κατηγορίες εναντίον μας, οι αρνητικές σκέψεις μπορεί να μεγεθύνονται και η θέαση των σκέψεων αυτών ως αρνητικών μπορεί ακόμη περισσότερο να γιγαντώνει τη συναισθηματική επιρροή τους. Η δημιουργία χώρου ανάπτυξης επικοινωνίας μας επιτρέπει να κατανοήσουμε ακριβώς τι σήμα μας δίνει ο εσωτερικός κριτής.
Στο χώρο αυτό που δημιουργούμε για επικοινωνία ανάμεσα στον εαυτό και τον εσωτερικό κριτή, ο τρόπος έκφρασης είναι πολύ σημαντικός. Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στις φράσεις "είμαι ανίκανος" και "ο εσωτερικός κριτής μου λέει ότι είμαι ανίκανος". Είναι σε αυτή τη διαφοροποίηση που μπορώ να ρωτήσω με περιέργεια τον κριτή τι θέλει να μου πει? από τι χρειάζεται να με προστατεύσει? για ποιο πράγμα είμαι ανίκανος? ποιες ικανότητες πιστεύει ότι μου λείπουν?
Ο Νικόλας απαντά "με προστατεύει από ενδεχόμενες λάθος απαντήσεις". Αναγνωρίζοντας τι είναι αυτό από το οποίο τον προστατεύει, ο άνθρωπος μπορεί να στρέψει την προσοχή του στις δυνατότητες που έχει να ανταπεξέλθει στον ενδεχόμενο κίνδυνο ή απειλή. Επιπλέον διαφοροποιείται εσωτερικά από τις σκέψεις του, αποκτώντας μια ματιά περισσότερο λειτουργική και βοηθητική.
Αν ο Νικόλας χρειάζεται τη προστασία του εσωτερικού κριτή, μπορεί να αναπτύξει ένα διάλογο μαζί του με ένα πιο υγιή τρόπο αυτή τη φορά. Αν όμως δεν χρειάζεται καθοδήγηση μπορεί με συμπόνια και παρήγορα να αποχαιρετίσει τη φωνή αυτή εκφράζοντάς της ότι έχει τις δυνατότητες να απαντήσει στις ερωτήσεις που θα του κάνουν οι συνεντευκτές χωρίς να χρειάζεται κάποια αυστηρή φωνή μαζί του.
Ενώ λοιπόν ο εσωτερικός κριτής μπορεί με άκομψο τρόπο να μας προστατεύει από ενδεχόμενες αποτυχίες, από τη βίωση δυνητικά δυσφορικών συναισθημάτων όπως η ντροπή ή η ματαίωση, ένας ανοιχτός διάλογος μαζί του μπορεί να διανοίξει νέες δυνατότητες και να υπενθυμίσει τις ικανότητες που έχουμε στη φαρέτρα μας.
Ο Νικόλας μέσα από το διάλογο ανακάλυψε ότι θα μπορούσε να ζητήσει βοήθεια από κάποιον φίλο του, ώστε να εξετάσουν μαζί κάποιες από τις δύσκολες ερωτήσεις μιας συνέντευξης, αναστοχάστηκε τα δυνατά του σημεία ως εργαζόμενος και άνθρωπος, όπως είναι η συνέπεια, η καλή συνεργατικότητα και η ανάληψη πρωτοβουλιών.
Πιστεύω ότι είναι χρήσιμο και πιο λειτουργικό να αποδεσμευτούμε από την παγίδα της διπολικής σκέψης. Είναι απαραίτητο να ενισχύσουμε τη νοητική επεξεργασία με όρους απομακρυσμένους από το άσπρο ή μαύρο, να υιοθετήσουμε μια στάση ανοιχτή στη διερεύνηση, απομακρυσμένοι από τους χαρακτηρισμούς και τις ταμπέλες όσο γίνεται. Είναι πιο λειτουργικό να μιλάμε με όρους ρόλων, όπως ο ρόλος του Εσωτερικού Κριτή. Να αναρωτιόμαστε ποιες ευθύνες και αρμοδιότητες έχουν αυτοί οι ρόλοι και να τους προσεγγίζουμε με περισσότερη αυθεντικότητα και περιέργεια. Ο χαρακτηρισμός των Σκέψεων ή Φωνών ως αρνητικών, δημιουργεί απόσταση. Προετοιμάζει τον άνθρωπο σε μια αμυντική στάση ή θέση όπου πρέπει να απαλλαγεί από κάτι αρνητικό, κάτι κακό. Αποτρέπει και δημιουργεί συναισθήματα αποστροφής. Αντιθέτως, οι σκέψεις ή οι φωνές ως ρόλοι που επιτελούν κάποια λειτουργία δημιουργεί μια αίσθηση ενδιαφέροντος και περιέργειας να γνωρίσει κανείς κάτι νέο που ο ίδιος διαθέτει και μέσα από αυτή τη γνωριμία και το χώρο που δημιουργείται να αναδυθούν νέες δυνατότητες.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου