Ξέρω ότι κάποια πράγματα δεν μπορώ να τα κάνω μόνος μου γιατί αναγνωρίζω ότι έχω ελλείψεις και ανάγκες, όμως, γι' αυτές τις ανάγκες και τις ελλείψεις υπεύθυνος είμαι μόνο εγώ, λέει ο Χ. Μπουκάϊ στο πιο πρόσφατο βιβλίο του, Τα 3 ερωτήματα.
Σε προηγούμενο άρθρο προσπαθούσα να αναστοχαστώ και να αναλύσω την "ευτυχία", όπως την αντιλαμβάνομαι και ίσως δεχόμενος και μερικές επιρροές από κάποιες έρευνες και αναγνώσεις άλλων συγγραφέων και ανήσυχων μυαλών. Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά που παρατήρησα, γράφοντας το άρθρο και προσπαθώντας να κατανοήσω σε τι συνίσταται αυτή η πολυπόθητη "ευτυχία" την οποία όλοι κυνηγούν, ήταν η ευθύνη.
Ο Μπουκάϊ, μιλάει για την αυτοεξάρτηση επενδύοντάς την με την υπευθυνότητα μας απέναντι στις ελλείψεις μας και τις ανάγκες μας. Η "αυτοεξάρτηση" από τη μια με ταράσσει και από την άλλη με κάνει να αισθάνομαι μια υπερήφανη ικανοποίηση. Αυτομάτως σκέφτομαι ότι πρόκειται για εκείνο το χαρακτηριστικό που με κάνει να μπορώ να σταθώ στα πόδια μου, να στερεωθώ και να βαδίσω μόνος μου το κακότράχαλο δρόμο της ζωής, χωρίς να εξαρτώμαι από κανέναν άλλο παρά μόνο από τις δικές μου δυνάμεις. Μα αν δεν εξαρτώμαι από κανέναν Άλλο- σκέφτομαι αμέσως μετά- τότε αυτό δε θα με οδηγήσει στην κοινωνική απομόνωση, την αλαζονεία και την υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων μου, με κίνδυνο πολλές φορές την μοναξιά και την αποστέρηση του μοιράσματος; "Αυτό θα ήταν τρομακτικό" λέει μια φωνή μέσα μου.
Αρχίζω λοιπόν και αναρωτιέμαι τι είναι η αυτοεξάρτηση; Ποια παγίδα έχει στήσει ο νους μου; Είναι πράγματι ο τρόπος να προσπαθώ μόνος μου να ανταπεξέλθω; Είναι πράγματι ένας τρόπος να οδηγηθώ στην αλλοτρίωση από το συνάνθρωπο; Χρειάζεται δηλαδή για να είμαι ευτυχισμένος να αποξενωθώ, να πάψω να στηρίζομαι στους άλλους και να έχω ως αποκούμπι μόνο τον εαυτό μου;
Σκεπτόμενος την έννοια της αυτοεξάρτησης ανακαλώ επίσης τους ανθρώπους που παλεύουν με κάποια αγχώδη διαταραχή. Συνήθως αυτοί οι άνθρωποι, αγωνίζονται απέναντι σε καταστροφολογικά σενάρια, εξαιρετικά αρνητικές εκβάσεις αυτών των σεναρίων, τις οποίες δεν θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν αν συμβούν ή δεν θα έχουν τους απαραίτητους πόρους να τους στηρίξουν σε περίπτωση που χρειαστεί να αντιταχθούν σε μια πιθανολογούμενη αρνητική κατάσταση. Πολλοί άνθρωποι και αυτοί δεν χρειάζεται να παλεύουν με κάποια αγχώδη διαταραχή ή κάποια άλλη συναισθηματική διαταραχή, πιστεύουν ότι δεν θα καταφέρουν να ανταπεξέλθουν στις καθημερινές τους υποχρεώσεις με ένα αποτελεσματικό και ενήλικο τρόπο, θα αποτύχουν, θα είναι κατώτεροι από τους συνομήλικους τους σε μια ευρεία γκάμα πεδίων όπως το κοινωνικό και επαγγελματικό και εν γένει πιστεύουν ότι χαρακτηρίζονται από μια έλλειψη ικανοτήτων και δεξιοτήτων απαραίτητων για το ταξίδι της ζωής, με συνέπεια πολλές φορές η ζωή να μοιάζει δυσβάσταχτη, απρόβλεπτη και συνταρακτική.
Ενώ η ζωή αποδεικνύει καθημερινά το πόσο απρόβλεπτη είναι και πως δεν μπορεί να υπάρξει καμία βεβαιότητα, οι άνθρωποι έχουμε αυτή ακριβώς την ανάγκη, να αισθανόμαστε βέβαιοι, ασφαλείς και ότι "μπορούμε να στηριχτούμε σε κάποιον ή σε κάτι αν πάμε να πέσουμε". Χρειάζεται όμως να αναγνωρίζουμε και να προσπαθούμε διαρκώς να μάθουμε ποιοί είμαστε. Ποιές είναι οι δυνάμεις μας; Ποιες είναι οι αδυναμίες μας; Ποιές είναι οι ανάγκες μας; Ποιές είναι οι ικανότητές μας; Ποιές είναι οι επιθυμίες μας;
Η αυτοεξάρτηση είναι η αναγνώριση αυτών των ερωτημάτων. Ερωτήματα τα οποία τίθενται στο διηνεκές και δεν παρέχουν απαντήσεις στατικές. Άλλωστε η ανθρώπινη φύση, όπως και η ζωή εν γένει δεν είναι ένας στατικός μηχανισμός, δεδομένων απαντήσεων. Υπάρχει μια πολυπλοκότητα η οποία δεν αξιώνει έτοιμες λύσεις και μονιστικές θέσεις. Η ικανότητα να μπορώ να θέτω αυτά τα ερωτήματα και να αναγνωρίζω σε κάθε στάδιο της ζωής μου ορισμένες απαντήσεις, μου δίνει τη δυνατότητα να μπορώ με υπευθυνότητα, να με παρατηρώ και να αποφασίζω εγώ για μένα. Αν όμως πρόκειται να αποφασίσω εγώ για 'μένα, χρειάζεται να ξέρω πότε να ζητήσω βοήθεια, πότε χρειάζεται να εξασκήσω περισσότερο μια δεξιότητα μου, πότε μπορώ εγώ να φροντίσω τις δικές μου ανάγκες.
Η υπευθυνότητα στην αυτοεξάρτηση έχει να κάνει επίσης με την αναγνώριση ότι μια παιδική πτυχή μου, η οποία θυμώνει ή γκρινιάζει γιατί μια επιθυμία της δεν καλύπτεται, χρειάζεται να φροντιστεί. Τα παιδιά φροντίζονται από τους ενηλίκους. Αυτή η παιδική πτυχή μου λοιπόν θα φροντιστεί από έναν ενήλικα. Ποιός θα είναι αυτός ο ενήλικας; Δεν μπορεί να είναι άλλος παρά ο ίδιος ο εαυτός. Κανένας άλλος ενήλικας δεν είναι υποχρεωμένος να φροντίσει τη δική μου παιδική φωνή, τη δική μου ακάλυπτη παιδική ανάγκη. Αυτή λοιπόν είναι η μια πτυχή της αυτοεξάρτησης και της ευθύνης που έχω απέναντι στον εαυτό μου.
Η άλλη πτυχή της αυτοεξάρτησης είναι η ευθύνη που έχω επίσης να ζητάω βοήθεια όταν αναγνωρίζω τις ελλείψεις μου και τις ατέλειες μου, διότι ο άνθρωπος είναι φύση ατελές όν. Σε αυτό το σημείο εντάσσoνται και οι αγχώδεις διαταραχές στις οποίες προαναφέρθηκα. Κάθε φορά που κάποιος άνθρωπος παλεύει μόνος του, να ικανοποιήσει άκαμπτα και μη ρεαλιστικά πρότυπα, να αποδώσει και να αγγίξει επιδόσεις που τίθενται από το δυτικό πολιτισμό σε ένα μη ρεαλιστικό βαθμό, κάθε φορά μια αγχώδης διαταραχή μπορεί να χτυπήσει τη πόρτα μας. Η εκμάθηση ότι " είναι ντροπή να ζητάς βοήθεια", ότι "θα δείξεις αδύναμος" και άλλες παρόμοιες πεποιθήσεις ενισχύουν την αλλοτρίωση και την κοινωνική αποξένωση, οδηγώντας τα άτομα να μην ζητούν βοήθεια, δαιμονοποιώντας τις ατέλειες και τις ελλείψεις τους. Και αφού τις δαιμονοποιούν, τότε τις κρύβουν για να μη φάνουν, τις κρύβουν από τα ίδια τους τα μάτια. Ο στρουθοκαμηλισμός λοιπόν και η αποστροφή του βλέμματος στις ελλείψεις μας, αποτελεί το αντίθετο της ικανότητας μας για "αυτοεξάρτηση" που είναι η δυνατότητά μας να ζητάμε βοήθεια όταν δεν μπορούμε να τα καταφέρουμε μόνοι μας. Αυτή είναι η δεύτερη πτυχή της αυτοεξάρτησης και της ευθύνης.
Η ζωή μας είναι λοιπόν υπό την ευθύνη μας. Οι στωικοί έλεγαν πως όπως ο ξυλουργός έχει για υλικό του το ξύλο, ο γλύπτης έχει για υλικό του το πηλό, έτσι λοιπόν και το υλικό του κάθε ανθρώπου είναι η ίδια του η ζωή. Και η υπευθυνότητα με την οποία την μεταχειριζόμαστε, με την οποία τη ζούμε οδηγεί στην ευαρέσκεια ή τη δυσαρέσκεια. Είναι σημαντικό να δούμε πως η "αυτοεξάρτηση" μπορεί να μας διδάξει για τις δυνάμεις μας και τις αδυναμίες μας, μπορεί να μας διδάξει να ζούμε με τον εαυτό μας και με τους άλλους.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου