Όταν σήμερα η εποχή απαιτεί να είμαστε πολυπράγμονες, να εκτελούμε ταυτόχρονα διαφορετικά έργα και να διαμοιράζουμε τη προσοχή μας μεταξύ διαφορετικών υποχρεώσεων και καθηκόντων, καθίσταται δύσκολο ίσως και επώδυνο να είμαστε πραγματικά παρόντες. Πρόσφατα άκουγα ένα podcast στο spotify με θέμα τη "παρουσία". https://open.spotify.com/show/5sWEi4KQ8mVgXE29qiTQi1.
Τι είναι παρουσία ;
Κατά τη γνώμη μου η έννοια της παρουσίας είναι η ικανότητα του ανθρώπου να είναι συντονισμένος με ό,τι συμβαίνει τη παρούσα στιγμή τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά. Ο άνθρωπος είναι δηλαδή παρόν και αισθάνεται συνειδητά τις αισθήσεις, τις σκέψεις, τις αναμνήσεις και τα συναισθήματά του, και ταυτόχρονα αντιλαμβάνεται με ακρίβεια τα εξωτερικά ερεθίσματα, τις κουβέντες, τα άλλα πρόσωπα και το περιβάλλον. Η παρουσία είναι περισσότερο μια ενέργεια. Πρόκειται για μια ενεργητική διαδικασία παρά για μια κατάσταση. Σύμφωνα με τους Geller & Greenberg, (2002, p. 82-83), η παρουσία στη θεραπευτική διαδικασία εμπεριέχει την εμπλοκή του ατόμου ως ολότητα, το να είναι δηλαδή εξ' ολοκλήρου στη παρούσα στιγμή, πολυδιάστατα. Αυτή η πολυδιάστατη έννοια της παρουσίας εμπεριέχει τη πνευματική, γνωστική, συναισθηματική και φυσική παρουσία. Η έννοια της παρουσίας έχει κυρίως μελετηθεί και έχει περιγραφεί από την Υπαρξιακή- Ανθρωπιστική Προσέγγιση της Ψυχοθεραπείας.
Οι διάφορες τεχνικές mindfulness και ασκήσεις ενσυνειδητότητας, ενθαρρύνουν και ενδυναμώνουν την δεξιότητα της παρουσίας. Η ενσυνείδητη παρουσία έχει ιδιαίτερα οφέλη. Φαίνεται ότι η ανάπτυξη μιας τέτοιας δεξιότητας ενδυναμώνει τη συναισθηματική ρύθμιση- τη δυνατότητα δηλαδή να ρυθμίζει κανείς το συναίσθημά του. Κάτι τέτοιο παρατηρείται από τη συλλογή εμπειρικών δεδομένων στη κλινική πρακτική. Εκείνο που επίσης γίνεται φανερό είναι ότι κατά τη διάρκεια της ψυχοθεραπείας η καλλιέργεια και η ενεργοποίηση της παρουσίας- όπως παρουσιάζεται από τους Schneider & Krug, (2010, p. 48-49)- ως μέθοδος και στόχος της ψυχοθεραπευτικής διεργασίας, λειτουργεί ως αρωγός στην οικοδόμηση ασφαλούς δεσμού των γονέων με τα παιδιά.
Η δεξιότητα του να είμαι παρόν σε μια σχέση ή και σε μια κατάσταση όχι μόνο δεν είναι γραμμική μέχρι την απόκτησή της αλλά και απαιτεί διαρκή εξάσκηση και προσπάθεια. Είναι συχνό φαινόμενο η επικράτηση της αντίληψης ότι η κατάκτηση μιας δεξιότητας παύει να απαιτεί προσπάθεια και εξάσκηση από τη στιγμή που θα επιτευχθεί. Στη πραγματικότητα μια τέτοια αντίληψη όχι μόνο είναι ανακριβής αλλά διαστρεβλώνει και το διαρκή αγώνα στον οποίο καλούμαστε οι άνθρωποι να εξασκούμαστε διαρκώς και να φέρνουμε ολόκληρο τον εαυτό μας όπου, όταν και με όποιους βρισκόμαστε. Αυτή είναι άλλωστε και μια από τις σημαντικότερες διεργασίες που επιτελούνται κατά τη διάρκεια των θεραπευτικών συνεδριών.
Η παρουσία μου σε μια συνθήκη σημαίνει ενεργητική συμμετοχή σε αυτή. Ενεργητική συμμετοχή σε ό,τι συμβαίνει εδώ και τώρα ανάμεσα σε εμένα και το περιβάλλον. Και εκ προοιμίου κάτι τέτοιο απαιτεί υπευθυνότητα, την ανάληψη της ευθύνης του εαυτού μου.
Πρόσφατα είχα βγει με μια φίλη που είχα καιρό να δω. Καθίσαμε σ' ένα μαγαζί, παραγγείλαμε και ξεκινήσαμε να μιλάμε. Κάποια στιγμή ενώ μου μιλούσε για τη ζωή της, τα επαγγελματικά της σχέδια και τις σχέσεις της με τους συναδέλφους και τους φίλους της, "έπιασα" τα χέρια μου να τρίβουν αμήχανα τα πόδια μου. Την παρακολουθούσα με μάτια ορθάνοιχτα αλλά ανα διαστήματα απέστρεφα το βλέμμα μου αμήχανα κοιτώντας δεξιά και αριστερά. Αναρωτήθηκα εσωτερικά τι είναι αυτό που αισθάνομαι και με κάνει να τρίβω με τέτοια ένταση και αμηχανία τα πόδια μου. Αισθανόμουν άβολα.
Εκείνη μου μιλούσε για τους προβληματισμούς της και εγώ είχα βουτήξει σε μια δίνη αμηχανίας καθώς δεν περίμενα ένα τόσο αναπάντεχο άνοιγμα εκ μέρους της και ούτε ποτέ ξανά στο παρελθόν είχε μοιραστεί μαζί μου τόσο προσωπικές πληροφορίες. Το μυαλό μου περιστρεφόταν γύρω από διάφορες σκέψεις όπως τι να της πω, πώς να τη βοηθήσω, γιατί μου τα λέει όλα αυτά τώρα, τι περιμένει από 'μένα και στο σώμα μου έρεε ένταση και ήμουν τσιτωμένος. Τα χέρια μου εκτόνωναν αυτή την ενέργεια με το τρίψιμο των ποδιών μου.
Δεν ήμουν πραγματικά παρόν. Όλα αυτά τα αντιλήφθηκα μερικές μέρες αργότερα. Αυτό το περιστατικό με έκανε να αναζητώ τι ήταν αυτό που συνέβαινε στο εκεί και στο τότε. Αναρωτιόμουν πότε άλλοτε είχα νιώσε με παρόμοιο τρόπο. Μου πήρε αρκετές μέρες για να συλλέξω όλες τις πληροφορίες, να αναστοχαστώ πάνω σε αυτές και να πω τελικά στον εαυτό μου ότι χρειάζεται διαρκής και πολλή δουλειά ακόμη με ένα τρόπο περισσότερο ενθαρρυντικό και διερευνητικό.
Μια ουσιαστική παρουσία με τη στιγμή θα μπορούσε να σκιαγραφηθεί από την αντίληψη του συναισθήματός μου. Νιώθω αμήχανα όταν μου αποκαλύπτει ο άλλος προσωπικές πληροφορίες. Την άμεση παρατήρηση των σκέψεων, αναμνήσεων και εικόνων. Η μνήμη μου αναδεικνύει κάποια στιγμή από όταν ημουν μικρός όπου καθόμουν και άκουγα αμήχανα περιστατικά που δεν χρειαζόταν να ακούσει ένα παιδί 7 ετών. Η νέα μου συμπεριφορά υπό την ενσυνείδητη παρουσία μου θα ήταν να οριοθετήσω τη φίλη μου και ίσως να την ρωτήσω πώς και μου τα λέει όλα αυτά; χρειάζεται κάτι από μένα, είναι ένδειξη εμπιστοσύνης, είναι μια ανάγκη της να τα μοιραστεί μαζί μου;
Σε τι βοηθάει να είμαι παρόν;
Η παρουσία μου μπορεί να βοηθάει
- στην οριοθέτηση μου
- στη διάκριση του τι συμβαίνει τώρα στο περιβάλλον και τι εσωτερικά μέσα μου
- στην επιλογή της κατάλληλης συμπεριφοράς για τη δεδομένη στιγμή και όχι μιας συμπεριφοράς που απευθύνεται περισσότερο σε παρελθούσες εμπειρίες
- στην ειλικρινή σχέση και σύνδεση με τον άλλο
- στο συντονισμό με τις ανάγκες και τα συναισθήματα του άλλου
- στο συντονισμό με τις προσωπικές ανάγκες και συναισθήματα\
Είμαι παρόν σημαίνει ότι διατρέχω με όλη μου την ύπαρξη τη παρούσα στιγμή. Εμπεριέχω τις γνωστικές και συναισθηματικές μου αντιδράσεις, συνδιαλέγομαι εσωτερικά μαζί τους και αποφασίζω πώς θα σταθώ στη παρούσα στιγμή, κατάσταση, σχέση και συνθήκη.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου