Ζούμε σε μια εποχή όπου χαρακτηρίζεται από πολλαπλές κρίσεις. Ο πόλεμος ανάμεσα στην Ρωσία και την Ουκρανία, ο πόλεμος του Ισραήλ ενάντια στη Παλαιστίνη, ο ενεργειακός πόλεμος με το ασύδοτο χρηματιστήριο ενέργειας, η περιβαλλοντική κρίση αλλά και κάτι ακόμη πιο κοντινό στην ελληνική κοινωνία, ο πόλεμος ενάντια στο νομοσχέδιο- και κατ' επέκταση ενάντια στους ανθρώπους που τους αφορά- για την εξασφάλιση των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας. Ειδικά όσον αφορά το τελευταίο γεγονός που αγγίζει το "σπίτι μας" και εννοώ την ελληνική κοινωνία, γίνεται αισθητό το μίσος προς ό,τι το διαφορετικό.
Τα παραπάνω είναι ορισμένα μόνο από τα γεγονότα που εξελίσσονται αυτή τη στιγμή και έχουν διαψεύσει όλες τις προβλέψεις των πολιτικών αναλυτών όσων αφορά τη διάρκεια τους, καθώς φαίνεται να είναι μακρύτερη απ' ότι υπολόγιζαν. Τα γεγονότα αυτά λοιπόν είναι αυτό που ονομάζουμε κρίσεις. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό είναι ότι στη σημερινή εποχή μιλάμε για πολύ- κρίσεις ή πολλαπλές κρίσεις. Πρόκειται για ένα όρο που έχει τις καταβολές του στον Γάλλο θεωρητικό Edgar Morin.
Με τον όρο αυτό poly-crisis ή πολλαπλές-κρίσεις, αναφερόμαστε στην ταυτόχρονη εξέλιξη καταστροφικών γεγονότων τα οποία φαίνονται να είναι απειλητικά ή και είναι απειλητικά για μια μερίδα του παγκόσμιου πληθυσμού.
Όταν οι άνθρωποι βρεθούν σε μια κρίση αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ενεργοποίηση του μηχανισμού του stress. Πρόκειται για ένα βιολογικό, νευρολογικό, ενδοκρινολογικό μηχανισμό, γνωστό ως απόκριση stress, ο οποίος προετοιμάζει το άτομο να αντιμετωπίσει μια κρίση, ένα στρεσογόνο γεγονός.
Πότε αισθανόμαστε stress;
Αισθανόμασε stress κάθε φορά που υπάρχει κάτι το οποίο διαταράσσει τη "κανονικότητά" μας. Κάθε φορά που ένα νέο ερέθισμα εισέρχεται στη ζώνη που γνωρίζουμε, το λεγόμενο safe zone, ή ζώνη ασφαλείας, ενεργοποιείται ο μηχανισμός αυτός. Μπορεί να αισθανθούμε stress όχι μόνο σε αρνητικά χρωματισμένα γεγονότα αλλά ακόμη και σε θετικά. Αυτός ο μηχανισμός ενεργοποιείται όταν για παράδειγμα περιμένει κανείς ένα νέο μέλος στην οικογένεια. Ναι μεν μοιάζει και ίσως πρόκειται για ένα θετικό γεγονός, είναι όμως και μια κρίση, καθώς πρόκειται για την μετάβαση από μια γνώριμη και ασφαλή φάση ζωής σε μια νέα. Οπότε το stress είναι αναπόφευκτο.
Σε τι μας χρησιμεύει το stress;
Με απλά λόγια το stress είναι η προετοιμασία μας για να ανταποκριθούμε σε νέες συνθήκες και αλλαγές. Χωρίς το μηχανισμό αυτό, θα ήμασταν έρμαια όσων συμβαίνουν, χωρίς να μπορούμε να ανταπεξέλθουμε στις απαιτήσεις της ζωής και στις δοκιμασίες που τίθενται. Χάρη σε αυτό το μηχανισμό μπορείτε να αποφεύγετε τις κακοτοπιές, έχετε τη δυνατότητα να υπολογίζετε τα χρήματά σας ώστε να μην ξεφύγετε από τον εβδομαδιαίο προϋπολογισμό σας.
Τι γίνεται όταν είμαστε εκτεθειμένοι σε πληθώρα αρνητικών γεγονότων;
Ενώ λοιπόν η ενεργοποίηση αυτού του μηχανισμού φαίνεται λειτουργική στη διαχείριση γεγονότων που καθίστανται ή και όχι απειλητικά για τον άνθρωπο, η διαρκής και χρόνια ενεργοποίηση αυτού του μηχανισμού συμβάλει στη δυσλειτουργία του και στην ανάπτυξη συμπτωμάτων που άπτονται της φυσικής και ψυχικής υγείας. Το χρόνιο stress έχει συσχετιστεί με πληθώρα ιατρικών νόσων, και αυτοάνοσων νοσημάτων καθώς και με διάφορες διαταραχές της διάθεσης όπως η κατάθλιψη, το γενικευμένο άγχος ή και άλλες διαταραχές.
Οι πολλαπλές κρίσεις που ξεσπούν αναπόφευκτα ενεργοποιούν το stress. Ακόμη και αν είμαστε μίλια μακριά από μια τέτοια κρίση, από ένα πόλεμο για παράδειγμα που συμβαίνει στη Μ. Ανατολή, η έκθεσή μας στις ειδήσεις τέτοιων γεγονότων δημιουργεί μια αίσθηση ανασφάλειας. Παρόμοια συναισθήματα μπορεί να αντιμετωπίζει κανείς όταν διάφοροι κρατικοί φορείς ενδεδυμένοι τον μανδύα της "κανονικότητας" και της "παράδοσης", επιτίθενται σε ομάδες ανθρώπων που διεκδικούν τα δικαιώματά τους, είτε αυτά είναι άτομα της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας είτε άτομα που ανήκουν σε μια κατώτερη- όπως έχει οριστεί- από την καθεστηκυία τάξη πραγμάτων ομάδα.
Τι χρειαζόμαστε;
Αυτό που χρειάζεται είναι η ανάπτυξη και η καλλιέργεια μιας οικολογικής και συστημικής προσέγγισης. Χρειάζεται να κατανοήσουμε ότι είμαστε άτομα σαφώς αλλά την ίδια στιγμή μέλος ενός ολόκληρου συστήματος. Όταν περπατώ σε ένα δάσος για παράδειγμα, είμαι ένα άτομο που είμαι μέρος αυτού του δάσους, είμαι μέσα σε αυτό το σύστημα. Ο τρόπος που κινούμαι, η ίδια μου η ύπαρξη σε αυτό το δάσος επηρεάζει κάθε τι που υπάρχει εκεί. Δεν είμαι κάτι ξέχωρο από αυτό αλλά είμαι μαζί με αυτό.
Κάθε τι που κάνω, λέω ή σκέφτομαι επηρεάζει τον τρόπο που αλληλεπιδρώ με τα άλλα μέλη του συστήματος. Ο Μάρκος Αυρήλιος, υποστήριζε ότι είναι πρέπον να ζεις, να σκέφτεσαι και να πράττεις σαν να είναι η τελευταία μέρα σου στη γη. Πολλές φορές ξεπηδά μια ανάμνηση στο νου μου. Είχα ένα φίλο στο στρατό τον οποίο δεν είχα δει για χρόνια. Κάποια στιγμή τυχαία συναντηθήκαμε στο δρόμο και ανάμεσα στις κουβέντες που ανταλλάξαμε μου είπε ότι είχε βρει στο θάλαμο μας- αφότου εγώ απολύθηκα- ένα σημείωμα που είχα κρατήσει τότε και στο οποίο έγραφα διάφορες σκέψεις μου. Μοιράστηκε μαζί μου πως το κράτησε αυτό το σημείωμα και συχνά πυκνά ανατρέχει και με αναλογίζεται και σκέφτεται τις συζητήσεις μας. Τότε δεν περίμενα ότι ένα τέτοιο γράμμα θα είχε τέτοιο αντίκτυπο σε έναν άνθρωπο. Και όμως αυτή είναι η απόδειξη ότι κάθε τι που κάνουμε, σκεφτόμαστε και λέμε επηρεάζει με μοναδικό τρόπο, ακόμη και αν δε το ξέρουμε, τους γύρω μας και την κοινωνία μας. Αυτή είναι η ανάπτυξη της οικολογικής- συστημικής προσέγγισης που χρειαζόμαστε σήμερα.
Πώς αυτή η προσέγγιση θα μας βοηθήσει να διαχειριστούμε τις κρίσεις και το συνεπαγόμενο stress;
Ο Van der Kolk, ειδικός ψυχίατρος, νευροψυχίατρος και συγγραφέας στο ψυχικό τραύμα και στην ανακουφιστική φροντίδα του, λέει σε ένα από τα ντοκιμαντέρ του:
Φαντάσου ότι είσαι παιδί και σου επιτίθεται ένα σκυλί. Αν είσαι μόνος σου το stress είναι τόσο έντονο και έχει τόσο μεγάλη διάρκεια που μπορεί να σε συνοδεύει και σε ύστερες ηλικίες και να εγκατασταθούν κάποιες φοβίες. Τέτοιου είδους γεγονότα στα οποία κανείς βρίσκεται μόνος του και καλείται μόνος του να τα διαχειριστεί προκαλούν εμφανείς σύμφωνα με τις νευρολογικές έρευνες αλλαγές σε συγκεκριμένες δομές του εγκεφάλου. Αν όμως έχεις το ίδιο στρεσογόνο γεγονός ως παιδί και αμέσως παρουσιαστεί δίπλα σου ένας ενήλικας, ένα πρόσωπο εμπιστοσύνης και φροντιστής σου ώστε να σε καθησυχάσει και να σου πει ότι ο κίνδυνος πέρασε και τώρα είσαι ασφαλής, το stress θα μειώθει πολύ γρηγορότερα και η αίσθηση ασφάλειας που θα έχει εγκατασταθεί θα αποτρέψει την ανάπτυξη κάποιας διαταραχής για παράδειγμα.
Η ανάπτυξη κοινοτήτων και η συμμετοχή σε ομάδες με κοινό αξιακό υπόβαθρο και με παρόμοια ζητήματα διαπραγμάτευσης ίσως μπορεί να συμβάλει θετικά στην απομείωση του stress. Το μοίρασμα κοινών βιωμάτων και συναισθημάτων διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο στην ρύθμιση του stress καθώς εκείνο που φαίνεται και από την κλινική εμπειρία είναι ότι οι άνθρωποι που υποφέρουν από κάποια αγχώδη διαταραχή και έντονη και χρόνια δραστηριότητα του μηχανισμού stress, συχνά δεν ζητούν βοήθεια από τους άλλους ή δεν μοιράζονται τις δυσκολίες τους με τους άλλους. Στη θεραπεία μάλιστα του γενικευμένου άγχους υπάρχει ένα κλάσμα το οποίο ουσιαστικά απεικονίζει πως στόχος είναι η μείωση του αριθμητή- όπου αριθμητής είναι οι πιθανότητες που φαντάζεται κάποιος ότι κάτι κακό θα συμβεί επί τις συνέπειες και η αύξηση του παρονομαστή- όπου ο παρονομαστής αντιπροσωπεύει τις πηγές άντλησης βοήθειας και δύναμης για να αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο γεγονός.
Σε ένα κόσμο όπου συμβαίνουν πολλαπλές κρίσεις η δημιουργία δικτύων και κοινοτήτων, η ανάπτυξη μιας οικολογικής- συστημικής προσέγγισης και η αύξηση των κοινωνική πηγών στήριξης και υποστήριξης είναι πιο αναγκαία από ποτέ. Ίσως χρειάζεται να αναπτύξουμε μια περισσότερο ολιστική ματιά και να αναζητήσουμε στήριξη σύμφωνα με όσα μας συνδέουν και όχι με εκείνα που μας διασπούν και μας χωρίζουν. Κάτι τέτοιο φυσικά και δεν είναι μια εύκολη διαδρομή αλλά μπορεί να είναι μια διαδρομή που δύναται να προσφέρει περισσότερη ευδαιμονία.
Πήγες έμπνευσης αυτή τη βδομάδα:
- What is trauma- Bessel Van Der Kolk
- Thomas Hubl- 10 days Challenge- Cultivating Space
- Μάρκος Αυρήλιος- Εις Εαυτόν. εκδ. Κάκτος
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου