Στη σημερινή εποχή είναι κάτι παραπάνω από συχνό να πλημμυριζόμαστε από άγχος για την απώλεια σύνδεσης του wifi παρά για την απώλεια σύνδεσης με τους ανθρώπους μας. Ένας από τους μεγαλύτερους μου φόβους είναι η φαντασιακή απειλή ή και όχι, ότι το AI θα καταλάβει ένα μεγάλο μέρος των δραστηριοτήτων που αφορούν τη ζωή μας και θα εκτοπίσει τις ανθρώπινες δεξιότητες, θα αντικαταστήσει τους ανθρώπινους περιορισμούς φέρνοντας μας αντιμέτωπους με την τρομακτική υποτέλεια μας σε κάτι που δημιουργήσαμε εμείς οι ίδιοι. Όπως το είχε πει και ο Noah Harari, υπάρχει άραγε τίποτα πιο επικίνδυνο από ανικανοποίητους θεούς;
Μοιράζομαι αυτό το φόβο μου, γιατί πιστεύω ότι είναι μια κοινή ανησυχία αλλά και γιατί συνδέεται κατά τη γνώμη μου, με την παραμέληση που παρατηρείται πολλές φορές στις σχέσεις, είτε ερωτικές είτε φιλικές. Αντιθέτως μοιάζει ευκολότερο να φροντίζουμε και να αναστατωνόμαστε αν χάσουμε λίγο χρόνο σύνδεσης στο διαδίκτυο και στα social media. Οι άνθρωποι είναι φύση κοινωνικά όντα. Είχαν, έχουν και θα έχουν την ανάγκη να συναναστρέφονται κοινωνικά με τους συνανθρώπους τους. Η τεράστια και με ραγδαίους ρυθμούς τεχνολογική ανάπτυξη, η αδυσώπητη διάχυση της πληροφορίας μέσω των social media, η ασυγκράτητη ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και οι περιορισμοί της δύναμης που θα δοθεί σε αυτά τα τεχνολογικά επιτεύγματα ή η άρση κάθε περιορισμού και η αχαλίνωτη δραστηριότητα τους, γεννούν ερωτήματα όπως:
Συμβάλει η τεχνολογία στην αποσύνδεση των ανθρώπων μέσα στις σχέσεις τους ;
Τι υπάρχει μέσα στην ηλεκτρονική διασύνδεση ή τα social media που μπορεί να επικυριαρχεί και να γοητεύει τους ανθρώπους ώστε να ανησυχούν περισσότερο για το αν έχασαν τη συνδεσιμότητα στο ιντερνετ και όχι αν έχασαν τη σύνδεση με το σύντροφό τους ;
Μήπως το να συνδεθώ με το φίλο μου ή με το σύντροφό μου απαιτεί κόπο ; Και αν ναι γιατί αποφεύγω να κοπιάσω γι' αυτό ;
Τι συμβαίνει μέσα στις σχέσεις μας με τους ανθρώπους (μας) που μας κουράζει- αν μας κουράζει- και μας απομακρύνει, μας αλλοτριώνει μας αποθαρρύνει απ' το να συνδεθούμε;
Οι άνθρωποι έρχονται όλο και πιο συχνά στα ψυχοθεραπευτικά γραφεία εκφράζοντας δυσκολίες άγχους. Ζητούν βοήθεια για να αντιμετωπίσουν το φόβο τους, τις δυσκολίες που τους προκαλεί αυτή η ασίγαστη αγχώδης ενέργεια που ρέει μέσα στο σώμα τους, τις δυσκολίες που έχουν να διαχειριστούν στις σχέσεις τους. Πολλές φορές φαίνονται κατάκοποι. Μοιάζουν καταπονημένοι σωματικά, τα πρόσωπά τους φαίνονται κουρασμένα από έναν αέναο αγώνα να ανταπεξέλθουν στις διαρκείς απαιτήσεις της κοινωνίας και των επιταγών της, στις απαιτήσεις των εργοδοτών, στις απαιτήσεις της ζωής εν γένει. Μιας ζωής και μιας κοινωνίας η οποία φτιάχνεται θεωρητικά για να διευκολύνει την ανθρώπινη ζωή και τις σχέσεις αλλά καταλήγει τελικά να την επιβαρύνει, να ζητάει όλο και περισσότερα και στο τέλος να σπείρει και τον τρόμο μέσω πολλών παγκόσμιων απειλών που συμβαίνουν στο κόσμο αυτή τη στιγμή. Αυτή η ζωή και αυτή η κοινωνία συνίσταται από ανθρώπους. Άνθρωποι μεταξύ ανθρώπων.
Το άγχος, ο φόβος και η μετατροπή τους σε τρόμο όταν πια αισθανόμαστε ότι τίποτα δεν μπορεί να μας βοηθήσει, ότι κανείς δεν είναι δίπλα μας να μας στηρίξει, να μας συμπαρασταθεί, να μας καθοδηγήσει, φέρνουν τους ανθρώπους στο σημείο να ζητήσουν βοήθεια σε ένα ψυχοθεραπευτή. Όλα αυτά τα συναισθήματα τα οποία δεν εκφράστηκαν ποτέ, παρέμειναν σφραγισμένα στο βάζο της καρδιάς, στρυμωγμένα ασφυκτικά γιατί κάποιος δεν βρέθηκε να τα ακούσει, κάποτε, κάπου. Και αν δεν βρέθηκε στο παρελθόν τότε δεν θα βρεθεί και στο μέλλον. Αυτή είναι μια πεποίθηση που φτιάχνουμε οι άνθρωποι και όχι αδίκως για να διαχειριστούμε το φόβο μας και το άγχος μας. Λέμε στον εαυτό μας λοιπόν ποιός ο λόγος να ζητήσω βοήθεια αφού δεν θα είσαι εδώ να με βοηθήσεις, ποιός ο λόγος να σε καλέσω να μου συμπαρασταθείς αφού η δουλειά σου είναι πιο σημαντική; ποιός ο λόγος να σου πω τι με δυσκολεύει αφού το instagram έχει πιο όμορφες εικόνες;
Το άγχος φουσκώνει και νιώθουμε ανήμποροι. Νιώθουμε ότι κανείς δεν είναι δίπλα μας να μας ακούσει. Όταν δεν είναι κανείς δίπλα σου να σε ακούσει θα σταματήσεις να ζητάς βοήθεια, αφού έχεις ζητήσει τόσες φορές βοήθεια και δεν έχεις ακουστεί και δεν την έχεις λάβει, όχι γιατί συνήθισες και σου πέρασε αυτή η ανάγκη αλλά γιατί ματαιώθηκες τόσο πολύ που αυτή σου η ανάγκη πάγωσε, έμεινε ανικανοποίητη και έμαθες ότι δεν θα ικανοποιηθεί.
Αν οι ανάγκες μας λοιπόν δεν ικανοποιούνται από τους ανθρώπους μας τότε μήπως ικανοποιηθούν από τη στροφή στα social media ; Μήπως ικανοποιήσω την ανάγκη μου στη διαδικτυακή σύνδεση ; Μήπως ένα ανώτερο τεχνολογικό κατασκεύασμα όπως το Ai , είναι περισσότερο ανταποκρινόμενο σε αυτό που χρειάζομαι και θέλω, και μάλιστα ακριβώς τη στιγμή που το θέλω; Και όταν χάνεται και αυτή η σύνδεση τότε που αλλού μπορώ να στραφώ; Συνήθως, έχοντας εμπνευστεί από τον G, Mate, ρωτάω τον εαυτό μου και άλλους συνανθρώπους μου, ακόμη και αν μια συμπεριφορά είναι δυσλειτουργική, όπως η χρήση αλκοόλ για παράδειγμα, τι καλό σου δίνει (αυτό που κάνεις) ; Προσπαθώ να καταλάβω με αδημονία τα οφέλη που έχει μια συμπεριφορά, μια πεποίθηση ακόμη και αν αυτές είναι που δημιουργούν και διαιωνίζουν το πρόβλημα.
Το μόντελο άγχους στη CBT, στη γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία υποθέτει ότι για να μειωθεί το άγχος που αισθάνεται ένας άνθρωπος, χρειάζεται να μειωθούν οι υποθετικές απειλές και οι καταστροφολογική σκέψη για τις δυνητικές συνέπειες τους και να ενισχυθεί το στοιχείο της ανεύρεσης πόρων να αντιμετωπίσει ο άνθρωπος τους δυνητικούς κινδύνους. Όταν αισθάνεται κανείς άγχος ή και φόβο, αυτό που χρειάζεται είναι βοήθεια να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο. Χρειάζεται κάποιον να τον καθησυχάσει, να του συμπαρασταθεί και να αφουγκραστεί τα συναισθήματά του. Αν αυτός ο κάποιος δεν είναι εκεί, δίπλα του, τότε το άγχος μεγεθύνεται, κυριεύει τον άνθρωπο και εκείνος μπορεί να αποσύρεται σε συμπεριφορές που είναι δυσλειτουργικές, ή να φτιάχνει άλλους τρόπους διαχείρισής του όπως τη προσδοκία και πεποίθηση ότι κάτι ανώτερο, κάτι πιο δυνατό από τον ίδιο θα τον βοηθήσει, ένας άλλος- εξωτερικός από τον ίδιο- παντοδύναμος προστάτης θα τον βοηθήσει. Ποιός είναι αυτός ο παντοδύναμος προστάτης ; Μπορεί να είναι η τεχνολογία, μπορεί να είναι κάτι που εμείς του δώσαμε δύναμη και όταν τελικά χάνουμε ακόμη και με αυτό το παντοδύναμο εργαλείο τη σύνδεση μας, ερχόμαστε αντιμέτωποι με το ότι έχουμε αλλοτριωθεί από τους ανθρώπους και δεν μπορούμε να συνδεθούμε μαζί τους.
Η τεχνολογική επανάσταση προχωράει με γοργούς ρυθμούς. Μεγάλο μέρος της τεχνολογίας, της διασύνδεσης, της ψηφιοποίησης των σχέσεών μας έχει εγκαθιδρυθεί. Φαίνεται ωστόσο ότι οι άνθρωποι διατηρούν ακόμη τις ίδιες ανάγκες για σύνδεση, για άγγιγμα, χάδι, πραγματική εγγύτητα και όχι ψηφιακή ή virtual- εικονική επικοινωνία αλλά μια virtue- ηθική, με αγνή πρόθεση επικοινωνία με τους σημαντικούς Άλλους. Αν υποτεθεί λοιπόν ότι πράγματι χρειαζόμαστε την ανθρώπινη σχέση και τον δεσμό με τους Άλλους τίθενται τα παρακάτω ερωτήματα:
Ποιος/-οι είναι ο Δικος μου/οι Δικοί μου Άνθρωποι στους οποίους μπορώ να προστρέξω όταν έχω μια δύσκολη στιγμή;
Πώς ξέρω ότι αυτός-οι οι Άνθρωποι είναι διαθέσιμοι για εμένα;
Έμαθα από την παιδική μου ηλικία ότι είναι καλό να ζητάω βοήθεια από κάποιον ή είναι κάτι μεμπτό;
Όταν ζητούσα υποστήριξη για μια δυσκολία μου ήταν κάποιος εκεί να ανταποκριθεί;
Σήμερα όταν δυσκολεύομαι με κάτι μπορώ να ζητήσω βοήθεια από το σύντροφό μου ή κάποιο στενό φίλο; Πώς θα ανταποκριθεί εκείνος; Είναι ξεκάθαρο αυτό που του ζητάω; Μήπως περνάω ένα έμμεσο μήνυμα ότι δεν είναι και τόσο σημαντικό αυτό που θέλω;
Τα παραπάνω ερωτήματα είναι για μένα ένας οδικός χάρτης σύνδεσης με τον εαυτό και με τους ανθρώπινους δεσμούς μου σε μια εποχή που η διαδικτυακές συνδέσεις μπορεί να με τρομάζουν αλλά την ίδια στιγμή διατηρώ και μια ζεστή πλευρά που μου λέει ότι πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι μέχρι να χαθεί ο κόσμος μας που θα παλεύουν για την ανθρώπινη σύνδεση.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου