Κάποιες φιλικές σχέσεις δεν κρατάνε για πάντα.
Πού κάνουμε φίλους οι άνθρωποι; Ποιές είναι οι πρώτες μας επαφές με άλλους ανθρώπους; Σε ποια πλαίσια σχηματίζουμε τις πρώτες μας φιλίες; Σε τι φάση της ζωής μας είμαστε όταν ξεκινάμε να γνωρίζουμε ένα άνθρωπο; Ποιές φάσεις περνάμε εξελικτικά και είμαστε μαζί; Σε ποια φάση είμαστε σήμερα; Μήπως δεν είναι οι φιλίες που σταματούν αλλά οι μορφές τους που αλλάζουν ;
Ένα από τα κυρίαρχα ζητήματα σχέσεων που αναδύονται στη ψυχοθεραπεία αφορά τις σχέσεις με τους φίλους μας. Οι άνθρωποι στηρίζονται στις φιλικές τους σχέσεις για να ανταπεξέλθουν στις δυσκολίες της ζωής, για να μοιραστούν τις χάρες και τους πόνους τους. Χαρά που τη μοιράζεσαι διπλή χαρά και πόνος που τον μοιράζεσαι ελαφρύτερος πόνος, λέει ο ελληνικός λαός. Η φιλία είναι βασικό συστατικό της ανθρώπινης ύπαρξης και οι έρευνες που υπογραμμίζουν τα οφέλη των φιλικών σχέσεων στην υγεία των ανθρώπων είναι πλούσιες. Για παράδειγμα πολλές έρευνες έχουν συνδέσεις τα χαμηλότερα ποσοστά κατάθλιψης και καρδιαγγειακών νοσημάτων με ένα περισσότερο ενδυναμωμένο κοινωνικό δίκτυο.
Σήμερα όμως, οι φιλικές σχέσεις βρίσκονται σε κρίση. Ακολουθούν με ένα τρόπο την εποχή. Μια εποχή σε κρίση, με απανωτές απειλές φαίνεται να ευνοεί την κρίση των φιλικών σχέσεων και αυτό έρχεται ιδιαίτερα έντονα στις συνεδρίες ψυχοθεραπείας τόσο τις ατομικές όσο και τις ομαδικές. Νέα θέματα αναδύονται, συναισθήματα φόβου, μεταβάσεις και πολιτισμικές αλλαγές πνέουν πάνω από τα θέματα που άπτονται της φιλίας.
Οι πρώτες μας φιλίες διαμορφώνονται στο σχολικό περιβάλλον. Κάνουμε τους πρώτους μας φίλους μοιραζόμενοι κοινές δραστηριότητες στο σχολείο κατά τη διάρκεια του διαλείμματος, κοινά παράπονα για τη δασκάλα ή για τις δυσκολίες στα μαθήματα και αργότερα στην εφηβεία μοιραζόμαστε όσα μας απασχολούν για τα πρώτα ματαιώμενα φλερτ ή για τις ερωτικές μας επιθυμίες και τις δυσκολίες να προσεγγίσουμε το πρόσωπο που μας έλκει. Ή τουλάχιστον έτσι γινόταν στα χρόνια που ήμουν εγώ στο σχολείο, μιας και τώρα φαίνεται ότι τα ενδιαφέροντα των παιδιών μπορεί να έχουν άλλαξει λίγο ή πολύ ή να εκφράζονται με διαφορετικούς τρόπους. Ένα ακόμη πλαίσιο γνωριμίας και σύναψης φιλιών, είναι αυτό των φροντιστηρίων των ξένων γλωσσών ή άλλες ομαδικές- εξωσχολικές δραστηριότητες που μπορεί να συμμετέχει ένα παιδί ή και ένας έφηβος.
Όλα τα πλαίσια είναι όχι μόνο χώροι ψυχαγωγίας ή και εκπαίδευσης αλλά και πλαίσια κοινωνικοποίησης. Χώροι και χρόνοι όπου ο άνθρωπος μαθαίνει και εκτίθεται για πρώτη φορά σε ομάδες με άλλους εκτός της οικογένειάς του, ανθρώπους. Εκεί γνωρίζει διαφορετικές αντιλήψεις, διαφορετικές κουλτούρες και επιθυμίες, έρχεται σε άμεση αλληλεπίδραση με νέα, εντελώς διαφορετικά ερεθίσματα από αυτά που συναλλάσσονται στο δικό του μικρόκοσμο, την οικογένειά του. Έτσι ανοίγονται νέοι κόσμοι και αρχίζει να ψηλαφίζει, αν ενθαρρυνθεί, νέες μορφές σκέψης, νέες μορφές χαράς αλλά και ματαιώσεις και λύπες.
Οι κανόνες που φέρει από το σπίτι του μπορεί να θέτουν κάποια όρια και περιορισμούς σε σύγκριση με τους κανόνες που φέρει ένας φίλος του από το δικό του σπίτι. Εγώ, για παράδειγμα θυμάμαι ότι είχα συγκεκριμένο χρόνο που έπρεπε να γυρίσω στο σπίτι μετά τη σαββατιάτικη βραδινή έξοδο με φίλους. Οι φίλοι μου γυρνούσαν πιο αργά στα σπίτια τους και εγώ έπρεπε να αφήσω την παρέα τους για να επιστρέψω στο σπίτι και να υπακούσω στο κανόνα που ερχόταν από τους γονείς. Αυτή ήταν μια ματαιωτική εμπειρία αφού για χάρη της συμφωνίας ότι “για να ξαναβγώ και το άλλο Σάββατο πρέπει να είμαι τυπικός στην ώρα μου” έπρεπε να θυσιάσω προσωρινά την διασκέδαση μου.
Σε αυτή την ηλικία λοιπόν οι φιλικές σχέσεις υπόκεινται σε κάποιους περιορισμούς, σε κάποιους κανόνες όπως και ο χρόνος που επενδύει κανείς σε αυτές. Δεν υπάρχει η απόλυτη ελευθερία της επιλογής. Ή για να είμαστε πιο ακριβείς οι συνέπειες ορίζονται με έναν τρόπο από την απάνω γενιά.
Με κάποιους από αυτούς τους ανθρώπους, μπορεί να μεγαλώσουμε μαζί. Μπορεί να έχουμε κοινές αφετηρίες και σε ένα βαθμό κοινές πορείες. Μπορεί να μοιραζόμαστε κοινά ενδιαφέροντα, κοινές δυσκολίες και αμοιβαία συναισθηματική κατανόηση ο ένας για τα προβλήματα του άλλου και των δυσκολίων του. Η πορεία της ζωής μπορεί να μοιάζει κοινή αλλά στη πραγματικότητα συντελούνται εσωτερικές διεργασίες στο κάθε άνθρωπο, που μπορεί να καλλιεργούν άλλοτε αθόρυβα και άλλοτε φανερά μια κατεύθυνση διαφοροποίησης όσον αφορά το πόσο και πότε είναι διαθέσιμος ο ένας για τον άλλο.
Η αναπόφευκτη εξέλιξη της ζωής, που σημαίνει, οι διαφορετικές επιλογές πλαισίων από ένα σημείο και έπειτα, τα διαφορετικά ενδιαφέροντα, οι διαφορετικές προτιμήσεις και αντιλήψεις αλλά και οι προσδοκίες που έχουμε από ένα φίλο ή και ένα σύντροφο, μπορεί να φέρουν το τέλος μιας σχέσης όπως ήταν μέχρι τότε γνωστή. Αυτό δε σημαίνει απαραίτητα το τέλος της φιλίας αλλά σηματοδοτεί το τέλος ενός σχεσιακού κόσμου όπως τον είχαμε μάθει, όπως τον ξέραμε και την αρχή ενός άλλου. Οι πρωτεραιότητες των ανθρώπων, αλλάζουν και ο καθένας έχει πλέον διαφορετικές ανάγκες από τον άλλο που ο έταιρος της σχέσης μπορεί να δύναται να καλύψει αλλά και όχι.
Αυτή η ματαίωση, του ότι ένας φίλος μπορεί ή δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες μου με τον τρόπο που θέλω ή προσδοκώ, μπορεί να είναι πονετική, πικρή και στενάχωρη. Μπορεί να γρατζουνάει τη καρδιά. Οι προσδοκίες που έχουμε ο ένας από τον άλλο δεν μπορούν πλέον να εκπληρωθούν με τον τρόπο που θέλουμε και έχουμε ανάγκη. Η αφοσίωση μας, ο χρόνος και ο κόπος και ο τρόπος που έχουμε επιλέξει να συνδεόμαστε διαφέρουν.
Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι απαξιώνουμε αυτή τη σχέση ή ότι αυτή η σχέση παύει να αποτελεί κομμάτι, πτυχή της ζωής μας. Την φέρουμε μέσα μας και αυτό είναι το βραβείο μιας σχέσης που συνεχίζει ή που δεν συνεχίζει ή που αλλάζει μορφή. Αλλά αυτό που κάποτε ήταν πρωτεραιότητα, σήμερα μπορεί να μην είναι.
Οι πρωτεραιότητες μας, τίθενται αναλόγως τη φάση ζωής που βρισκόμαστε αλλά και της συναισθηματικής κατάσταση σε κάθε φάση ζωής. Αυτό που είναι πρωτεραιότητα για ‘μένα σε αυτή τη φάση δεν είναι για ‘σένα.
Αυτή η διαφορά ενέχει μέσα της, τη θλίψη, τη στεναχώρια του αποχωρισμού μιας μακροχρόνιας μορφής σχέσης και την μετάβαση σε μια νέα άλλη μορφή. Είναι ουσιαστικά η αποδήμηση από ένα κλίμα που πλέον δεν ευνοεί την επιβίωση σε ένα κλίμα περισσότερο ευνοϊκό, με σκοπό όμως την γλυκιά επιστροφή, χωρίς την πικρόχολη διάθεση του παραπόνου.
Τροφή για σκέψη:
Σε ποια σχέση μου νιώθω ότι δεν καλύπτονται οι ανάγκες μου;
Πρόκειται για μια σχέση που είναι για να κλείσει;
Μήπως η σχέση αυτή είναι σε μια μεταβατική φάση;
Που είμαι εγώ και που είναι το άλλο μέλος της σχέσης αυτής;
Χωράει οικειότητα στη σχέση;
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου